ایدز چیست؟
یکی از ترسناک‌ترین کلماتی که انسان می‌تواند در طول زندگی خود با آن برخورد کند قطعاً “ایدز” است. یکی از سخت‌ترین بیماری‌های ممکن برای درمان و مراقبت که با وجود دهه‌ها تحقیق و بررسی آن بشر همچنان نتوانسته است به پاسخ قطعی در مورد نحوه کار این بیماری و شیوه مقابله با آن برسد.
ویروس نقص ایمنی بدن انسان (HIV)، ویروسی است که منجر به ابتلا به سندرم نقص ایمنی اکتسابی (AIDS) می‌شود. این ویروس با از بین بردن سلول‌های T بدن سیستم ایمنی انسان را به حدی ضعیف می‌کند که دیگر توانایی مبارزه با هیچ بیماری را نداشته باشد. انسان ممکن است بدون وجود هیچ نشانه‌ای به HIV مبتلا باشد. مانند بسیاری از سرطان‌ها این بیماری نیز با تشخیص در مراحل اولیه بیشترین شانس را به فرد مبتلا برای داشتن زندگی طولانی می‌دهد.
ایدز (AIDS) چیست؟
ایدز در واقع جدی‌ترین و آخرین مرحله ابتلا به ویروس HIV است. افرادی که به این عارضه دچار هستند گلبول‌های سفید بسیار کمی در خون داشته و سیستم ایمنی‌شان تقریباً از کار افتاده است. ممکن است بیماری‌های دیگری هم در فرد وجود داشته باشند که نشان دهنده رسیدن بیمار به مرحله AIDS هستند. 
تفاوت میان HIV و AIDS
همان‌طور که اشاره شد HIV ویروسی است که سیستم ایمنی بدن انسان را تضعیف می‌کند. AIDS در واقع شرایطی است که می‌تواند در نتیجه عفونت HIV زمانی که سیستم ایمنی بدن بسیار ضعیف شده است، بوجود بیاید.
به زبان ساده اگر به ویروس HIV مبتلا نباشید، نمی‌توانید AIDS بگیرید. با توجه به روش‌های درمانی که می‌توانند تاثیرات ویروس را به کمترین مقدار برسانند، تمامی افرادی که دارای HIV هستند به مرحله AIDS نمی‌رسند و طبیعتاً بدون درمان تمامی این افراد به این مرحله خطرناک خواهند رسید.
HIV چه کاری در بدن انجام می‌دهد؟
HIV گلبول‌های سفید موجود در سیستم ایمنی بدن انسان که به آن‌ها سلول‌های CD4 یا سلول‌های کمک کننده T گفته می‌شود را از بین می‌برند و در نتیجه تعداد این سلول‌های مهم کاهش پیدا می‌کند. حاصل این کار سیستم ایمنی است که نمی‌تواند با هیچگونه عفونت و بیماری مبارزه کند، حتی آن‌هایی که در حالت معمولی توانایی مریض کردن انسان را هم ندارند.
HIV در مراحل اولیه نشانه‌هایی مانند آنفولانزا را در بیمار ایجاد می‌کند. سپس می‌تواند به مدت بسیار طولانی بدون هیچ علائمی در بدن بیمار پنهان شود و در طی این زمان به مرور سلول‌های T را از بین می‌برد. زمانی که تعداد سلول‌های T از حد نرمال پایین‌تر بیاید و بیمار دچار بیماری‌هایی شود که یک فرد سالم به آن‌ها دچار نمی‌شود، می‌توان گفت که به مرحله AIDS رسیده است.
AIDS می‌تواند منجر به کاهش وزن، خستگی مفرط، زخم‌های متعدد در دهان و نواحی جنسی، تب مزمن و کم رنگ شدن پوست شود.
بیماری‌ها و سرطان‌های دیگر معمولاً در افرادی که با AIDS درگیر هستند، رخ می‌دهند و ممکن است به نشانه‌ها و علائم بالا اضافه کنند.
رتروویروس (Retrovirus) چیست؟
رتروویروس در حقیقت ویروسی است که کارهایش برعکس سلول‌های عادی بدن انسان است. سلول‌های عادی دستورالعمل‌های (DNA) بخصوصی دارند که پیام (RNA) ساخت پروتئین‌های بدن را مخابره می‌کنند.
دستورالعمل‌های رتروویروس‌ها در RNA آن‌ها نوشته شده است. زمانی که یک رتروویروس به سلول‌های بدن حمله می‌کند، RNA آن‌ها را به نحوی تغییر می‌دهد که شبیه به DNA سلول‌ها شوند. اتفاقی که بعد از آن رخ می‌دهد این است که رتروویروس DNA سلول را برش زده و دستورالعمل‌های خود را وارد می‌کند و در نتیجه سلول عادی طوری رفتار می‌کند که انگار دستورالعمل‌های ویروس، مربوط به خودش است.
HIV یک رتروویروس است. تمامی ویروس‌ها به سلول‌های شما حمله‌ور شده و از آن‌ها برای تکثیر بیشتر خود استفاده می‌کنند. HIV نه تنها از سلول‌های بدن برای تکثیر استفاده می‌کند، بلکه دستورالعمل‌های خود را هم وارد سلول‌ها می‌کند.
HIV بر روی چه کسانی تاثیر می‌گذارد؟
این که ویروس HIV تنها بر روی یک سری از افراد خاص تاثیرگذار است چیزی شبیه به یک افسانه است. هر کسی که در معرض این ویروس باشد می‌تواند به آن مبتلا شود. رابطه جنسی بدون استفاده از کاندوم یا استفاده از سوزن استفاده شده برای تزریق دارو شایع‌ترین راه‌ها برای انتقال این ویروس هستند.
انجام آزمایش و تشخیص ایدز در خانه در کمترین زمان
اگرچه که جالب است بدانید از لحاظ آماری یک سری از گروه‌ها شانس بالاتری برای ابتلا به این بیماری دارند که شامل موارد زیر هستند:
- افراد همجنس‌باز و بای‌سکشوال
- نژادهای خاص مانند افراد سیاه‌پوست و لاتین
- افرادی که روابط جنسی متعدد با افراد مختلف دارند
با تمام این اوصاف در چند سال اخیر تعداد مبتلایان به HIV روند کاهشی به خود گرفته است. در سال 2019، فقط در امریکا 1.2 میلیون نفر به HIV مبتلا بوده‌اند و 13 درصد از آن‌ها از این موضوع مطلع نبودند، به همین دلیل است که انجام تست‌های مخصوص شناسایی این ویروس به صورت روتین اهمیت زیادی دارد.
نشانه‌های HIV
همان‌طور که اشاره کردیم شما ممکن است بدون هیچ نشانه‌ای به این ویروس مبتلا باشید. بعضی اوقات زمانی که به HIV مبتلا می‌شوید نشانه‌هایی مانند آنفولانزا دریافت می‌کنید که شامل موارد زیر هستند:
- تب
- کوفتگی
- سرما
- گلوی خشک
- درد عضله‌ای
- عرق سرد
- خارش
- ورم غدد لنفاوی
- خشکی دهان
مراحل HIV
HIV سه مرحله اصلی دارد.
- مرحله 1 – HIV تندرو: بعضی از افراد یک یا دو ماه پس از مبتلا شدن به HIV دارای علائمی شبیه به آنفولانزا می‌شوند. این نشانه‌ها معمولاً در طول یک هفته تا یک ماه از بین می‌روند.
- مرحله 2 – HIV مزمن/ناپیدایی بالینی: پس از مرحله 1، ممکن است سال‌ها بدون این که احساس بیماری داشته باشید حامل ویروس HIV باشید. لازم است بدانید که حتی در صورتی که فرد بیمار احساس بیماری نداشته باشد می‌تواند ویروس را به دیگران منتقل نماید.
- مرحله 3 – ایدز: این مرحله جدی‌ترین مرحله ابتلا به HIV است. سیستم ایمنی در ضعیف‌ترین حالت خود قرار داشته و عفونت‌های فرصت طلب به خوبی از این موقعیت استفاده کرده و بیمار را مریض می‌کنند. عفونت‌های فرصت طلب آن‌هایی هستند که نمی‌توانند به یک فرد سالم آسیب برسانند. ابتلا به بعضی از سرطان‌ها هم در این مرحله احتمال بیشتری دارد چرا که سیستم ایمنی بدن توانایی مقابله با جهش‌های سلولی را ندارد.
برای این که مطمئن شوید بیماری به مرحله AIDS رسیده است، باید حداقل یکی از فاکتورهای زیر را داشته باشید:
- کمتر از 200 سلول CD4 در هر میلی متر مکعب از خون.
- بیماری که به AIDS مرتبط باشد.
بیماری‌های مرتبط با ایدز کدام هستند؟
عفونت‌های فرصت طلبی که در بخش قبل گفته شد در واقع همان بیماری‌های مرتبط با AIDS هستند چرا که بدن فرد سالم به آن‌ها معمولاً مبتلا نمی‌شود. آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- لیمفومای بورکیت (Burkitt Lymphoma)
- کاندیدیاز نایچه، مری، نای یا ریه
- Cystoisosporiasisـی که بیشتر از یک ماه دوام بیاورد
- کوکسیدیومایکوزیس که به بیرون از ریه‌ها سرایت کرده باشد
- کریپتوسپوریدیومی که بیشتر از یک ماه دوام بیاورد
- بیماری سیتومگالوویروسی که بیشتر از یک ماه دوام بیاورد
- سیتومگالوویروس شبکیه که با از بین رفتن بینایی همراه شود
- انسفالوپاتی مرتبط با HIV
- کریپتوکوکوزیس Extrapulmonary
- زخم‌های مربوط به هرپس که بیشتر از یک ماه دوام بیاورند
- هرپس برونشیت، آماس ریه، یا ازوفاژیتی که بیشتر از یک ماه دوام بیاورند
- هیستوپلاسموسیزی که به خارج از ریه‌ها سرایت کرده باشد
- سندرم برون ریزی HIV
- سرطان رحم مهاجم
- لیمفومای ایمونوبلاستیک
- سارکومای کاپوسی
- عفونت‌های باکتریال چندگانه یا عفونت‌های باکتریالی که به صورت مکرر اتفاق بیافتند
- مایکوباکتریوم آویوم کمپلکس در حالتی که به خارج از ریه سرایت کرده باشد
- Mycobacterium Kansasii در صورتی که به خارج از ریه سرایت کرده باشد
- مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در هر جایی که مشاهده شود
- هرگونه مایکوباکتریومی که به خارج از ریه‌ها سرایت کرده باشد
- سینه‌پهلو پنوموسیستیس جیرووسی
- لیمفومای اصلی مغز
- لکوانسفالوپاتی چندکانونی پیش‌رونده
- ذات‌الریه‌ای که دوباره رخ دهد
- سپسیسی (Salmonella Septicemia) که دوباره رخ دهد
- توکسوپلاسموسیس (Toxoplasmosis) مغزی که بیشتر از یک ماه وجود داشته باشد.
از تفاوت سرطان خون با ایدز بیشتر بدانید
پخش و سرایت ویروس
شما ممکن است این ویروس را از طریق خون، منی، ترشحات واژن، شیر خارج شده از سینه انسان و ترشحات مقعدی فرد مبتلا دریافت کنید. تمامی افراد با هر تمایل جنسی که داشته باشند می‌توانند با این ویروس درگیر شوند.
ویروس می‌تواند از طریق دهان، مقعد، آلت، واژن یا پوست آسیب دیده وارد بدن شما شود. همان‌طور که اشاره شد HIV نمی‌تواند از طریق پوست انتقال یابد مگر این که قسمتی از پوست بریده یا زخم شده باشد. زنان باردار دارای ویروس هم می‌توانند آن را به فرزند خود منتقل کنند.
از آن‌جایی که ویروس از طریق بزاق دهان انتقال پیدا نمی‌کند، بنابراین نمی‌توان گفت که با بوسیدن کسی به این ویروس مبتلا می‌شوید. در شرایط خاصی که افراد مایعات دیگری در دهان خود دارند، مانند زمانی که دهانشان زخم شده یا خونریزی لثه دارند، شانس انتقال ویروس از طریق بوسه هم افزایش پیدا می‌کند.
تست کم خونی در خانه با پاسخ سریع و دقیق
همچنین شما نمی‌توانید از طریق موارد زیر این ویروس را از شخصی دیگر دریافت کنید:
- لمس کردن یا بغل کردن کسی که مبتلا به HIV است.
- دستشویی‌ها یا استخرهای عمومی
- به اشتراک گذاری لیوان، تلفن همراه یا لوازم آشپزخانه با فرد بیمار
- نیش حشرات
- اهدا خون
همان‌طور که بالاتر گفته شد ممکن است فرد مبتلا به ویروس HIV تا زمان وخیم شدن اوضاع هیچ اطلاعی از وجود این ویروس در بدن خود نداشته باشد چرا که خیلی وقت‌ها نشانه‌ای از بیماری دیده نمی‌شود. از آن‌جایی که تقریباً 1 نفر از هر 7 نفر مبتلا به این بیماری از وجود آن مطلع نیست، پیشنهاد می‌شود که حداقل یک بار هر شخص آزمایش مخصوص شناسایی این عارضه را انجام دهد.
سه مدل آزمایش HIV وجود دارد که شامل تست آنتی ژن، آنتی بادی و نوکلئیک اسید می‌شوند.
تست آنتی ژن
این آزمایش به دنبال نشانه‌هایی بر روی سطح HIV که p24 نامیده می‌شود، می‌گردد. تست آنتی بادی به مواد شیمیایی که بدن شما زمانی که به این نشانه‌ها واکنش می‌دهد ترشح می‌کند، دقت می‌کند.
تست سرطان خون در خانه با پاسخگویی سریع و آسان
در این آزمایش، پزشک متخصص به وسیله یک سوزن از دست شما نمونه خون می‌گیرد و این نمونه را به آزمایشگاه می‌فرستد تا برای پیدا کردن p24 و آنتی بادی‌ها مورد بررسی قرار گیرد. این آزمایش معمولاً می‌تواند طی 18 تا 45 روز وجود HIV را تشخیص دهد.
تست آنتی بادی
این تست به دنبال آنتی بادی‌های HIV در خون یا بزاق شماست. این کار می‌تواند به وسیله نمونه خون از دست و انگشت یا نمونه برداری بزاق دهان به وسیله یک چوب انجام شود.
این تست طی 23 تا 90 روز می‌تواند وجود HIV را تشخیص دهد. البته تست‌های آنتی بادی که به وسیله نمونه برداری خون انجام می‌شوند می‌توانند سریع‌تر وجود یا عدم وجود HIV در بدن را تشخیص دهند.
تست نوکلئیک اسید
این آزمایش به دنبال ویروس HIV در خون شماست. در این روش هم به وسیله یک سوزن از دست شما نمونه خون گرفته شده و برای انجام آزمایش به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
این تست معمولاْ می‌تواند بین ۱۰ تا ۳۳ روز نتیجه حضور یا عدم حضور ویروس HIV در خون را تعیین کند. در نظر داشته باشید که این آزمایش معمولاً انجام نمی‌شود مگر این که ثابت شود شما در شرایطی بسیار ریسکی، در معرض این ویروس قرار داشته‌اید.
اگر نتیجه آزمایش مثبت شود پزشک متخصص معمولاً بیمار را برای انجام یک سری آزمایش دیگر جهت ارزیابی سلامت کلی وی ارسال می‌کند. این آزمایش‌ها می‌توانند شامل تست شمارش خون کامل و موارد زیر باشند:
- تصویربرداری مجازی هپاتیت
- X-Ray از قفسه سینه
- پاپ اسمیر
- شمارش CD4
- توبرکلوزیس
آیا درمانی برای HIV وجود دارد؟.
مراقبت و درمان این بیماری معمولاً به صورت ترکیبی از داروها انجام می‌شود. به این داروهای ترکیبی درمان ضد رتروویروس (ART) هم گفته می‌شود.
استفاده از ترکیبی از قرص‌ها، به جای فقط یک مدل، در حال حاضر بهترین و موثرترین شیوه برای جلوگیری از تکثیر HIV و نابود شدن سلول‌های طبیعی بدن است. همچنین لازم به ذکر است که در حال حاضر قرص‌هایی وجود دارند که در واقع ترکیبی از چند دارو درون یک دارو هستند و این وظیفه پزشک متخصص است که ترکیب دارویی متناسب با بیمار را پیدا کند.
مواجهه با HIV و در علاوه بر آن AIDS سخت است و هیچکس نمی‌تواند این موضوع را انکار کند. اگر دارای ویروس HIV تشخیص داده شدید اما، بهتر است بدانید که بسیاری از افرادی که دارای این ویروس تشخیص داده می‌شوند با دنبال کردن دستورالعمل‌های درمانی متخصص تقریباً به اندازه یک فرد سالم عمر می‌کنند.
سوالات متداول
ایدز چطور ایجاد می‌شود؟ ایدز در نتیجه تضعیف بیش از حد سیستم ایمنی بدن انسان ایجاد می‌شود. این عمل توسط ویروس HIV که به سلول‌های T حمله‌ور می‌شوند، انجام می‌پذیرد.
نحوه پخش شدن HIV چگونه است؟ شما ممکن است از طریق خون، منی، ترشحات واژن، شیر گرفته شده از سینه انسان و ترشحات مقعدی ویروس HIV را جذب کنید. تمامی افراد با هر جنسیت و سن و سالی می‌توانند به این ویروس آلوده شوند.
ویروس HIV چطور تشخیص داده می‌شود؟ تشخیص ویروس HIV از طریق آزمایش خون یا بزاق انجام می‌شود. این تست را در خانه هم می‌توان انجام داد.
آیا درمانی برای ایدز وجود دارد؟ در حال حاضر هیچ روش درمانی کاملی برای این بیماری وجود ندارد. اگرچه روش‌های مراقبتی متعددی هستند که می‌توانند به طور قابل توجهی پیشرفت بیماری را کند کنند.
