سرطان طحال چیست؟
سرطان طحال (Spleen Cancer یا Splenic Cancer) نوع نادری از بیماری سرطان است که همان‌طور که از نامش پیداست بر روی طحال تاثیر می‌گذارد، ارگانی که در بخش بالای سمت چپ شکم قرار دارد. شایع‌ترین نوع سرطان طحال لیمفومای طحال (Splenic Lymphoma) نامیده می‌شود که جزو لیمفوماهای غیرهاجکین به حساب میآید. طحال نقش مهمی در سیستم ایمنی بدن انسان به وسیله فیلتر کردن خون و تولید گلبول‌های سفید دارد. زمانی که سرطان در طحال شروع به رشد می‌کند، می‌تواند بر روی توانایی کار کردن درست این ارگان تاثیر بگذارد.
همان‌طور که اشاره شد سرطان طحال بسیار نادر است، بدین معنی که خیلی کم پیش میاید که سلول‌های سرطانی در خود این ارگان شروع به تکثیر و رشد کنند. اکثریت مواردی که مربوط به سرطان طحال ثبت می‌شود مواردی هستند که سرطان در آن‌ها از دیگر نقاط بدن شروع و به طحال سرایت کرده‌اند. این موارد سرطانی حمله کننده معمولاً لیمفوماهای دیگر هستند که در نقاط دیگر سیستم لنفاوی قرار دارند یا مربوط به لوکیمیا هستند، یعنی سرطانهای خونی که در سیستم گردش خون رخ می‌دهند.
در صورتی که سرطان طحال را نادیده گرفته و یا حتی در مراحل انتهایی شناسایی کنید، خطر بسیار زیادی برای سلامتی بیمار دارد. چشم انداز زنده ماندن بیماری که به این عارضه مبتلا شده است به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد، مانند سن، وضعیت سلامتی کلی، نوع سرطانی که بیمار با آن درگیر است، مرحله پیشرفت بیماری و این که آیا سرطان از خود طحال نشات گرفته است یا از ارگان دیگری به طحال رسیده است.
چه چیزی باعث ایجاد سرطان طحال می‌شود؟
سرطانهای طحال معمولاً ثانویه هستند، بدین معنی که از قسمتی دیگر از بدن نشات گرفته و سپس به طحال سرایت کرده‌اند. رایج‌ترین دلیل ایجاد سرطان طحال لیمفوما و لوکیمیاست. تحت شرایط خاص دیگر سرطان‌ها مانند سینه، ریه، شکم، پانکراس، کبد یا روده هم می‌توانند منبع ایجاد سرطان طحال باشند.
همان‌طور که گفتیم یک مدل سرطان وجود دارد که در خود طحال بوجود میآید و به آن Splenic Marginal Zone Lymphoma (SMZL) گفته می‌شود و تقریباً تنها 2 درصد از تمام لیمفوماها را به خود اختصاص می‌دهد.
فاکتورهای ریسکی برای لیمفوما شامل سن بالا، مرد بودن، اختلال در سیستم ایمنی و عفونت‌های ویروسی مانند Epstein-Bar میشوند. فاکتورهای ریسکی لوکیمیا استعمال دخانیات، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خطرناک، روش‌های درمانی سرطانهای دیگر و داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری هستند.
علائم و نشانه‌های سرطان طحال
سرطانی که در طحال شروع می‌شود یا به آن سرایت می‌کند موجب بزرگ شدن آن می‌شود. اگر این اتفاق رخ دهد، بیمار ممکن است موارد زیر را تجربه کند:
- احساس سیری کاذب پس از خوردن هرچیزی
- داشتن درد در ناحیه بالا سمت چپ شکم
- ابتلا به عفونت‌های مکرر
- خونریزی ساده
- دچار شدن به آنمیا (تعداد سلول‌های خونی کم)
- خستگی مزمن
دیگر نشانه‌های سرطان که ممکن است بر روی طحال تاثیرگذار باشند عبارتند از:
- ورم غدد لنفاوی
- تب و لرز
- کاهش وزن
- ورم شکم
- احساس درد یا فشار در قفسه سینه
- سرفه مکرر یا تنگی نفس
در موارد نادر، سرطان طحال می‌تواند به موقعیتی اضطراری تبدیل شود، فرقی نمی‌کند که به دلیل عفونت شدید باشد یا پارگی ارگان. هر کسی که تپش قلب، عرق سرد به هنگام خواب، کمرنگ شدن لب‌ها و نوک انگشتان را تجربه می‌کند بهتر است که به مرکز اورژانس مراجعه نماید.
تشخیص بیماری
روش‌های مختلفی برای تشخیص سرطان طحال وجود دارد که پزشک متخصص با توجه به شرایط بیمار از آن‌ها استفاده می‌کند.
- معاینه فیزیکی: در این روش پزشک متخصص به دنبال شواهد برای رشد سرطان می‌گردد. وی از بیمار سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و فاکتورهای ریسکی احتمالی می‌پرسد.
- آزمایش خون: آزمایش خون فاکتورهای مختلفی که در خون وجود دارند را اندازه گیری می‌کند؛ مانند سلول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاتلت‌ها، هموگلوبین و دیگر المان‌های تشکیل دهنده خون. مقادیری که خارج از پارامترهای عادی هستند معمولاً سیگنال‌هایی مبنی بر وجود یک مشکل سلامتی می‌دهند.
- بایوپسی مغز استخوان: در این روش متخصص یک نمونه از مغز استخوان بیمار را که معمولاً در استخوان کمر است، برمی‌دارد. از این نمونه برای آنالیز شواهد وجود لیمفوما یا لوکیمیا استفاده می‌شود.
- عکس برداری: سی تی اسکن، PET اسکن و ام آر آی همگی روش‌های عکس برداری هستند که می‌توانند به تشخیص سرطان طحال کمک کنند.
- اسپلنکتومی: برای تایید حضور سرطان، ممکن است پزشک متخصص دستور به انجام پروسه جراحی را بدهد که اسپلنکتومی نام دارد. در این عمل جراحی بخشی از طحال برداشته می‌شود. سپس بافت نمونه برداشته شده به آزمایشگاه پزشکی برای آنالیز فرستاده می‌شود.
در صورتی که به سرطان طحال مبتلا شده باشید، متخصص یا انکولوژیست مرحله پیشرفت بیماری را تعیین می‌کند. اندازه تومور و میزان پیشرفت سرطان در سرتاسر بدن توسط متخصص مشخص می‌شود. مراحل سرطان معمولاً از صفر تا چهار هستند که همان‌طور که پیداست مرحله 4 پیشرفته‌ترین و جدی‌ترین مرحله بیماریست.
درمان بیماری
درمان سرطان طحال به فاکتورهای مختلفی مانند نوع سرطان، سن بیمار، مرحله سرطان و قسمتی از بدن که در آن قرار دارد بستگی دارد:
- جراحی: اسپلنکتومی‌ها همان‌قدر که به عنوان یک ابزار تشخیص سرطان طحال شناخته میشوند، روشی برای درمان بیماری هم هستند.
- اشعه درمانی: انکولوژیست برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در یک ناحیه مشخص که معمولاً لیمفوماست از اشعه درمانی استفاده میکنند.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی روشی موثر برای کشتن سلول‌های سرطانی که از منبع اصلی خود دور شده و به نقاط دیگر بدن سرایت کرده‌اند، است.
- ترنسپلنت سلول بنیادی: اشعه و شیمی درمانی به همراه سلول‌های بد، سلول‌های خوب را هم از بین می‌برند. می‌توان از این موضوع با تزریق سلول‌های بنیادی به بیمار جلوگیری کرد که معمولاً از یک شخص سالم گرفته میشوند. این سلول‌های بنیادی موجب تولید دوباره سلول‌های سالم جدید میشوند.
- ایمونوتراپی: شیوه‌های جدیدی برای مبارزه با سرطان ابدا شده است که یکی از آن‌ها استفاده از سیستم ایمنی خود بیمار برای مبارزه با بیماریست.
- تراپی هدف‌دار: این روش با استفاده از یک سری دارو انجام می‌شود که وظیفه آن‌ها از بین بردن جهش‌های مشخصی در سلول‌های سرطانی است به نحوی که پروسه رشد، تکثیر و سرایت آن‌ها متوقف شود. بدین صورت این داروها نسبت به داروهای شیمی درمانی عملکرد متفاوتی دارند و در واقع سلول‌های سرطانی را در تله می‌اندازند و آن‌ها را نمی‌کشند. گاهی اوقات از این داروها در کنار داروهای شیمی درمانی استفاده می‌شود.
درمان این سرطان همچنین شامل آنتی بیوتیک هم می‌شود تا بتوان سلامت بیمار را در حالتی که سیستم ایمنی ضعیف شده است حفظ کرد. همچنین ممکن است از داروهای دیگری برای کاهش عوارض جانبی روش‌های درمانی سرطان استفاده شود.
موفقیت درمان به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد، مانند زمان شناسایی سرطان. به صورت کلی، هر چقدر شناسایی زودتر صورت بگیرد، شانس شکست دادن بیماری بالاتر می‌رود. افرادی که از این بیماری جان سالم به در می‌برند، باید مرتباً به منظور جلوگیری از بازگشت آن به متخصص مراجعه کنند.
پیشگیری از بیماری
پیشگیری و اجتناب از ابتلا سرطان طحال در واقع بیشتر به اجتناب از ابتلا به سرطان‌هایی که به طحال سرایت میکنند، مربوط می‌شود. یکی از این موارد لیمفومای غیرهاجکین است. هپاتیت C هم به ایجاد این بیماری کمک می‌کند و کاندید خوبی برای اجتناب است. هپاتیت C می‌تواند از طریق رابطه جنسی ناامن، به اشتراک گذاری سرنگ و استفاده از سوزن‌های استفاده شده توسط دیگران (به عنوان مثال برای تتو) منتقل می‌شود.
افزایش وزن بیش از حد هم می‌تواند نشانه‌ای از لیمفومای غیرهاجکین باشد. داشتن رژیم سالم و ورزش می‌تواند این احتمال را کاهش دهد و همچنین مزیت‌های دیگری هم برای افراد داشته باشد.
سوالات متداول
1 – سرطان طحال چیست؟
سرطان طحال بیماری نادری است که ارگانی به نام طحال که در بالا سمت چپ شکم قرار دارد را درگیر خود می‌کند. شایع‌ترین نوع سرطان طحال، لیمفومای طحال است.
2 – سرطان طحال چگونه به وجود میآید؟
سرطان طحال معمولاً ثانویه است، بدین معنی که عموماً سرطانهای دیگر که از نقاط دیگر بدن شروع میشوند به این قسمت سرایت میکنند. تنها 2 درصد از لیمفوماهای مربوط به غدد لنفاوی به سرطان طحالی مربوط میشوند که از خود طحال شروع شده است.
3 – علائم و نشانه‌های سرطان طحال چیست؟
علائمی مانند احساس سیری کاذب پس از خوردن هر چیزی، داشتن درد در ناحیه سمت چپ شکم، ابتلا به عفونت‌های مختلف به صورت مکرر، آنمیا و خستگی مزمن می‌توانند مربوط به سرطان طحال باشند.
