بیماریهای عفونی
بیماریهای عفونی که توسط عوامل آسیبزا (پاتوژنها) وارد بدن انسان میشوند، ایجاد میگردند. رایجترین دلایل ایجاد این بیماریها ویروسها، باکتریها، انگلها و قارچها هستند. بیماریهای عفونی معمولاً به صورت فرد به فرد، از طریق غذا یا آب آلوده و یا نیش حشرات منتقل میشوند. بعضی از این بیماریها بسیار خفیف بوده و در طرف مقابل بعضی دیگر بسیار جدی هستند.
بیماری عفونی
همانطور که گفته شد عمدتاً بیماریهای عفونی از طریق پاتوژنهایی که در خارج از بدن قرار دارند و به نحوی وارد آن میشوند، ایجاد میگردند. پاتوژنها میتوانند ویروس، باکتری، انگل، قارچ و به ندرت پریون (پروتئینی که به طور عادی در سلولهای عصبی وجود دارد) باشند.
تفاوت میان بیماری عفونی و غیرعفونی
متوجه شدیم که بیماریهای عفونی آنهایی هستند که توسط ارگانهای آسیب زنندهای در خارج از بدن مانند ویروس و باکتری ایجاد میشوند. در حالی که بیماریهای غیرعفونی توسط عوامل خارجی بوجود نمیآیند، بلکه عواملی مانند ژنتیک، تفاوتهای بدنی، بالا رفتن سن و محیطی که انسان در آن زندگی میکند در وجود آنها تعیین کننده هستند. بیماری غیرعفونی را نمیتوان از دیگران، نیش حشرات یا غذای آلوده دریافت کرد.
آنفولانزا، سرخک، ایدز، گلودرد، کووید و سالمونلا همگی مثالهایی از بیماریهای عفونی هستند. سرطان، دیابت، نارسایی قلبی و آلزایمر هم مثالهایی از بیماریهای غیرعفونی محسوب میشوند.
انواع بیماریهای عفونی
بیماریهای عفونی میتوانند ویروسی، باکتریایی، انگلی یا قارچی باشند. همچنین گروه نادری از بیماریهای عفونی وجود دارند که به آنها انسافالوپاتیهای اسفنجی شکل قابل انتقال (Transmissible Spongiform Encephalopathies) گفته میشود.
- عفونتهای ویروسی: ویروسها قسمتی از اطلاعات (DNA یا RNA) هستند که درون یک پوسته محافظت کننده تحت عنوان کپسید قرار دارند. ویروسها از سلولهای بدن ما بسیار کوچکتر بوده و توانایی تقسیم شدن را به خودی خود ندارند. آنها وارد سلولهای انسان شده و از ابزارهای آن استفاده کرده تا بتوانند نسخههای کپی از خود تولید کنند.
- عفونتهای باکتریایی: باکتریها مکانیسمهای تک سلولی هستند که دستورالعملهایشان بر روی قسمت کوچکی از یک DNA نوشته شده است. باکتریها دور تا دور ما را احاطه کردهاند، که شامل درون بدن و روی پوست ما هم میشود. بسیاری از باکتریها بی آزار و حتی کمک کننده هستند، اما یک سری از آنها سمومی از خود دفع میکنند که منجر به بیمار شدن ما میشود.
- عفونتهای قارچی: مانند باکتریها، مدلهای بسیار زیادی از قارچ وجود دارد. آنها درون و روی بدن ما زندگی میکنند. زمانی که قارچ درون یا روی بدن ما بیش از حد رشد میکند یا یک قارچ خطرناک از طریق دهان، بینی یا خراشی بر روی پوست وارد بدن ما میشود، بیمار میشویم.
- عفونتهای انگلی: انگلها از بدن دیگر موجودات برای زندگی و تولید مثل استفاده میکنند. انگلها شامل کرمها و بعضی از موجودات تک سلولی مانند پروتوزوا میشوند.
- انسافالوپاتیهای اسفنجی شکل قابل انتقال: این عارضه توسط پریونها ایجاد میشود؛ پروتئینهای خطاکاری که در بدن انسان باعث میشوند که دیگر پروتئینها، که معمولاً در مغز هستند، مانند آنها خطاکار شوند. در نتیجه بدن انسان نمیتواند از این پروتئینها استفاده کند و حتی از شرشان خلاص شود، پس این پروتئینها تکثیر شده و انسان را بیمار میکنند. باز هم لازم به ذکر است که پریونها به شدت در بیماریهای عفونی نادر هستند.
بیماریهای عفونی شایع
بیماریهای عفونی در سطح جهانی بسیار شایع هستند، اما طبیعتاً بعضی از آنها نسبت به بقیه شیوع بیشتری دارند. به عنوان مثال، هر ساله در امریکا، 1 نفر از هر 5 نفر به آنفولانزا مبتلا میشود، اما کمتر از 300 نفر به بیماریهای مربوط به پریون مبتلا میگردند.
در ادامه، شایعترین بیماریهای عفونی با مدلهای مختلف لیست شدهاند.
انجام آزمایش و تست hpv در منزل با جوابدهی سریع و دقیق
بیماریهای عفونی شایع ایجاد شده توسط ویروسها
- سرماخوردگی
- آنفولانزا
- کووید 19
- گاستروانتریت (آنفولانزای شکمی)
- هپاتیت
- ویروس سینسیشیال تنفسی
بیماریهای عفونی شایع ایجاد شده توسط باکتریها
- گلودرد
- سالمونلا
- توبرکلوزیس
- سیاه سرفه
- کلامیدیا، گانوریا و دیگر بیماریهای عفونی انتقال یافته از طریق روابط جنسی
- عفونت ادراری
- اشریشیا کلی (Coli)
- کلستریدیوم دیفیسیل
بیماریهای عفونی شایع ایجاد شده توسط قارچها
- درماتوفیتوز (کچلی)
- عفونتهای قارچی ناخنها
- عفونت قارچی واژن
- برفک (Thrush)
چکاپ آزمایش سالمندان در کمترین زمان و دقیق
بیماریهای عفونی شایع ایجاد شده توسط انگلها
- ژیاردیاز
- توکسوپلاسموسیز
- کرمهای قلابدار
- کرمک
هر کسی میتواند به بیماریهای عفونی مبتلا شود. در صورتی که سیستم ایمنی انسان ضعیف شده باشد یا به منطقهای سفر کند که بیماریهای عفونی قابل انتقال زیادی در آنجا وجود داشته باشد، طبیعتاً ریسک ابتلا به این بیماری افزایش پیدا میکند.
به طور کلی شرایط زیر میتواند ریسک ابتلا به بیماری عفونی را در فرد افزایش دهد:
- افرادی که سیستم ایمنی سرکوب یا تضعیف شده دارند، مانند کسانی که تحت درمان سرطان هستند، به HIV مبتلا هستند یا از داروهای بخصوصی استفاده میکنند.
- کودکان، خانمهای باردار و افرادی که بیشتر از 60 سال سن دارند.
- کسانی که واکسنهای مربوط به بیماریهای عفونی را دریافت نکردهاند.
- کسانی که در مراکز سلامتی و پزشکی کار میکنند.
- افرادی که در نواحی زندگی میکنند که دارای حشراتی است که پاتوژنهایی مانند مالاریا، ویروس تب دانگ و ویروس زیکا را حمل میکنند.
انجام آزمایش ایدز در خانه با جواب سریع و دقیق
عوارض جانبی بیماریهای عفونی
بسیاری از بیماریهای عفونی بدون داشتن عوارض جانبی برطرف میشوند، اما بعضی از آنها میتوانند آسیبهای مادامالعمری در پی داشته باشند.
عوارض جانبی جدی و خطرناک بعضی از بیماریهای عفونی را میتوانید در لیست پایین مشاهده نمایید.
- دیهیدرات شدن – منجر به تب، استفراغ و اسهال میشود.
- نومونیا – منجر به بیماریهای تنفسی میشود.
- سپسیس – منجر به عفونتهای مختلف باکتریایی میشود.
- مننژیت – منجر به بیماریهای عفونی باکتریایی، ویروسی، انگلی و قارچی مختلفی میشود.
- HIV – منجر به بیماری هولناک ایدز میشود.
- هپاتیت B و C – منجر به سرطان کبد میشود.
- HPV – منجر به سرطان دهانه رحم میشود.
انجام آزمایش سرطان پوست در منزل
نشانهها و علائم
مسلماً نشانههای بیماریهای عفونی بستگی به نوع آنها دارد. عفونتهای قارچی معمولاً نشانههای متمرکز، مانند خارش و سوزش دارند. عفونتهای ویروسی و باکتریایی میتوانند در نقاط مختلفی از بدن مانند موارد زیر از خود نشانه بروز دهند:
- تب
- عرق سرد
- سرفه
- بدن درد
- سر درد و درد عضلانی
- نشانههای گوارشی مانند اسهال و استفراغ
تست قند خون آنلاین و در منزل با جواب سریع و دقیق
اگر هر کدام از این علائم را به مدت تقریباً طولانی در خود مشاهده کردید، بهترین کار این است که به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
نحوه پخش بیماریهای عفونی
با توجه به نوع بیماری، راههای مختلفی برای پخش شدن بیماریهای عفونی وجود دارد. خوشبختانه در بیشتر موارد، راههای سادهای برای جلوگیری از عفونت وجود دارد.
دهان، بینی و خراشهای روی پوست رایجترین نواحی برای ورود پاتوژنها به بدن هستند. بیماری به شیوههای زیر میتواند سرایت کند:
- سرایت از شخص به شخص هنگام سرفه یا عطسه کردن. در بعضی از موارد، با سرفه و عطسه پاتوژنها میتوانند مدتی در هوا باقی بمانند.
- تماس نزدیک با شخص دیگر، مانند بوسیدن یا رابطه دهانی، مقعدی یا واژنی.
- به اشتراک گذاری وسایل شخصی مانند مسواک یا لیوان با دیگران.
- سطوحی مانند دستگیره در، گوشیهای همراه یا روی میزها.
- تماس با فضولات حیواناتی که بیماری عفونی مبتلا هستند.
- از طریق نیش یا گاز حشرات یا حیوانات
- غذا یا آب آلوده
- کار کردن روی خاک یا شن آلوده (مانند باغبانی)
- انتقال بیماری از مادر باردار به جنین
تشخیص بیماریهای عفونی
معمولاً تشخیص بیماریهای عفونی توسط پزشک متخصص به وسیله انجام چند آزمایش انجام میشود.
- معاینه بینی و گلو
- نمونه برداری از خون، ادرار، مدفوع یا بزاق دهان
- انجام بایوپسی و برداشتن قسمتی از پوست یا بافتی دیگر در بدن
- عکس برداری از نقاط درگیر شده بدن با عفونت
با انواع بیماری پوستی آشنا شوید
بعضی از نتایج این آزمایشها، مانند بینی و گلو بلافاصله مشخص میشوند، در صورتی که بقیه ممکن است زمان بر باشند. به عنوان مثال، بعضی اوقات نیاز است که باکتری برداشته شده از یک نمونه را در آزمایشگاه رشد دهند تا بتوانند جواب آزمایش را بدهند.
درمان بیماریهای عفونی
در این مورد هم روش درمانی به نوع بیماری بستگی دارد. بعضی اوقات پزشک متخصص ترجیح میدهد به جای تجویز دارو، علائم و نشانههای بیماری را بررسی نماید.
- عفونتهای باکتریایی میتوانند توسط آنتی بیوتیکها درمان شوند. انتخاب آنتی بیوتیک درست با توجه به باکتری که عفونت را ایجاد کرده است، انجام میشود.
- اکثر عفونتهای ویروسی را میتوان با داروهای رایج کنترل کرد تا نشانههای بیماری کاهش پیدا کنند. اگر آنفولانزا داشته باشید، پزشک متخصص میتواند در بعضی موارد برای شما Tamiflu تجویز کند. بعضی از عفونتهای ویروسی داروهای مخصوصی دارند، مانند آنتی رترووایرال برای کنترل HIV.
- عفونتهای قارچی را میتوان با استفاده از داروهای ضد قارچ درمان کرد. این داروها را میتوان به صورت دهانی مانند فلوکونازول مصرف کرد یا آنها را بر روی پوستی که قارچ در آن ناحیه قرار دارد، استفاده کرد، مانند کلوتریمازول.
- انگل را میتوان با استفاده از داروهای ضد قارچ مانند مبندازول درمان کرد.
- در حال حاضر درمانی برای بیماریهای مربوط به پریون وجود ندارد.
مقاومت آنتی بیوتیک چیست؟
مقاومت در برابر آنتی بیوتیک زمانی رخ میدهد که باکتری مورد نظر ما دچار جهشهایی شود که کار از بین بردن آنها را برای آنتی بیوتیکها سخت کند. این موضوع زمانی که آنتی بیوتیک بیش از حد مصرف شود رخ میدهد، چه زمانی آنتی بیوتیک بیش از حد مصرف میشود؟ به عنوان مثال زمانی که فرد به بیماری خفیفی که بدن به تنهایی میتواند آن را از بین ببرد مبتلا شده است، اما فرد برای از بین بردن بیماری از آنتی بیوتیک استفاده میکند.
مقاومت در برابر آنتی بیوتیکها کار مبارزه با بعضی از بیماریهای عفونی باکتریایی را خیلی سخت میکند به حدی که خطر مرگ را به همراه خود دارند. به عنوان مثال استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم در برابر متیسیلین یک باکتری عفونی است که به آنتی بیوتیکها واکنش نشان نمیدهد.
پزشکان متخصص مدتهاست به دنبال روشهای کاهش مقاومت به آنتی بیوتیک هستند. میتوانید با مصرف درست آنتی بیوتیکها به همان صورتی که پزشک میگوید، از این موضوع تقریباً در امان باشید.
آیا میتوان از ابتلا به بیماریهای عفونی جلوگیری کرد؟
راههای سادهای برای کاهش ریسک ابتلا به بیماریهای عفونی و حتی جلوگیری از ابتلا به بعضی از آنها وجود دارند. اگرچه که هر کدام از مواردی که جلوتر میبینید میتوانند ریسک ابتلا و پخش کردن بیماری عفونی توسط شما را کاهش دهند، تقریباً هیچکدام از آنها نمیتوانند تضمین ۱۰۰ درصدی عدم ابتلا به بیماری را بدهند. بنابراین ایجاد عادتهایی که منجر به کاهش ریسک ابتلا به بیماریهای عفونی میشوند اهمیت بسیاری دارد.
واکسنها
واکسنها ریسک ابتلا به بیماریهای عفونی را کاهش میدهند اما چطور؟ واکسنها سیستم ایمنی انسان را به نحوی تمرین میدهند که بتوانند عفونتهای خطرناک را شناسایی کرده و از بین ببرند. اگرچه که بعضی از افراد پس از تزریق واکسن هم ممکن است به بیماری مبتلا شوند، اما علائم بسیار خفیفتری نسبت به دیگران خواهند داشت.
واکسنها که معمولاً یک یا چند دوز دارند، برای بسیاری از بیماریهای عفونی مانند موارد زیر وجود دارند:
- آبله مرغان
- کووید 19
- دیفتری
- هپاتیت A
- هپاتیت B
- HPV
- آنفولانزا
- مالاریا
- سرخک، گوشک و روبلا
- پولیومیلیت
- روتاویروس
- هاری
- زونا
- توبرکلوزیس
عادتهای مربوط به غذا خوردن امن وجود دارند که میتوانید با تمرین کردن آنها جلوی ابتلا به بیماریهای عفونی را بگیرید.
- قبل، در حین و پس از آماده سازی غذا دستان خود را به دقت با آب و صابون بشوئید.
- تمامی میوهها و سبزیجات را با دقت بشوئید.
- گوشت را تا زمانی که میخواهید طبخ کنید، در دمای 18- درجه نگه داری کنید.
- گوشت را در دمای مناسب تا قبل از خوردن بپزید.
- غذای دریایی بیش از حد پخته شده یا پخته نشده را نخورید.
- شیر غیرپاستوریزه ننوشید.
- آبی که نمیدانید شرب است یا خیر را ننوشید.
علاوه بر واکسنها و عادتهای خوردن غذا، میتوانید با انجام دادن کارهای زیر ریسک ابتلا به بیماریهای عفونی را کاهش دهید.
- دستان خود را با آب و صابون بشوئید. شستن دستها مخصوصاً قبل از آماده سازی غذا یا خوردن آن، بعد از رفتن به دستشویی، بعد از باغبانی و تماس با دیگران اهمیت بسیار زیادی دارد.
- زمان عطسه یا سرفه کردن دهان و بینی خود را بپوشانید.
- سطوحی که در طول روز تماس زیادی با آنها برقرار میشود را ضد عفونی کنید.
- از تماس با افرادی که دارای بیماری عفونی هستند خودداری نمایید.
- از نوشیدن یا شنا در آبی که ممکن است آلوده باشد خودداری نمایید.
ما با ویروسها، باکتریها، قارچها و انگلها هر روز زندگی میکنیم. در واقع، جالب است بدانید که ما 10 برابر تعداد سلولهای بدنمان، باکتری در بدن داریم! ما نمیتوانیم بدون باکتریهای درون بدنمان زندگی کنیم.
بعضی از موجوداتی که در زندگیمان به آنها برخورد میکنیم میتوانند به ما آسیب برسانند. خوشبختانه روشهای سادهای وجود دارند که میتوانند ما را در امان نگه دارند.
همچنین باید در نظر داشته باشید که در اطراف همه ما افرادی هستند که نمیتوانند به سادگی با عفونت مبارزه کنند. شستن دستها، پوشاندن دهان هنگام سرفه و عطسه و دیگر عادتهای ساده به ما کمک میکنند که دچار بیماری جدی نشویم.
سوالات متداول
1 – بیماری عفونی چیست؟
بیماریهای عفونی در واقع پاتوژنهایی هستند که شامل انگل، باکتری، ویروس و قارچ شده و به نحوی از طریق دهان، بینی یا خراش روی پوست وارد بدن انسان میشوند.
2 – بیماری غیرعفونی چیست؟
بیماریهای غیرعفونی برخلاف بیماری عفونی توسط عوامل خارجی وارد بدن نمیشوند بلکه ژنتیک، شرایط بدنی و محیطی و بالا رفتن سن در آنها دخیل هستند.
3 – علائم بیماریهای عفونی چیست؟
نشانههای بیماریهای عفونی به نوع بیماری بستگی دارند اما عمدتاً به همراه تب، سرفه، بدن درد و سردرد، اسهال و استفراغ هستند.
4 – مقاومت آنتی بیوتیک چیست؟
مقاومت در برابر آنتی بیوتیک زمانی رخ میدهد که شخص بیش از حد از آنتی بیوتیک استفاده کند و در نتیجه باکتریهای درون بدن وی دچار جهش شده و در برابر آنتی بیوتیک واکنش نشان ندهند.