آزمایش غربالگری جنین
برای مادری که در آستانه بارداری است، قطعا یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها آینده نوزاد و سلامت اوست. اما متاسفانه درصد اندکی از نوزادان دارای نقایص مادرزادی هستند. بنابراین برای آگاهی از وقوع چنین مشکلاتی لازم است که مادر در انجام مراقبت‌ها و آزمایشهای دوران بارداری، کوتاهی نکند. در این خصوص در اینجا انواع آزمایش‌هایی را که باید انجام شوند بیان می‌کنیم. در ادامه توضیح خواهیم داد که آزمایش غربالگری اول و دوم چیست؟ و در چه بازه‌های زمانی در بارداری انجام می‌گیرد؟
آزمایشات غربالگری اول و دوم
تست غربالگری نوزاد را می‌توان از نظر زمانی به دو دسته غربالگری اول و دوم تقسیم کرد. در ادامه به توضیح هر کدام به صورت مجزا و انواع آزمایشهای هر یک خواهیم پرداخت.
آزمایش غربالگری اول چیست و چه موقع انجام میشود؟
آزمایش غربالگری سه ماهه اول معمولا شامل آزمایش غربالگری خون مادر و معاینه سونوگرافی است. هدف آن بررسی این است که آیا جنین در معرض خطر ابتلا به ناهنجاری‌های کروموزومی (مانند سندروم داون) یا نقص مادرزادی (مانند مشکلات قلبی) است یا خیر. توجه داشته باشید که اینگونه آزمایشات غربالگری هستند نه تشخیصی. بنابراین اگر آزمایش غربالگری دارای هر گونه مشکلی باشد، انجام آزمایشهای تشخیصی به منظور تایید یا رد آن مشکل ضروری است. این آزمایش شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون برای اندازه گیری سطح دو ماده خاص در خون مادر شامل پروتئین پلاسمای مرتبط با بارداریPAPP-A و گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG).
- معاینه سونوگرافی برای اندازه گیری فضای خالی در بافت پشت گردن جنین (شفافیت گردن)، تشخیص ابتلا به سندوم داون، تریزومی 18 و 13
- زمان انجام آزمایش خون غربالگری اول بین هفته 9 تا 14 بارداری و زمان انجام سونوگرافی اول بین هفته 11 تا 14 بارداری است. اگر نتایج غربالگری اول نشان دهد که خطر زیادی وجود دارد، آزمایشهای تکمیلی دیگر توسط پزشک تجویز خواهد شد. در هر مرحله احتمال نتایج منفی یا مثبت کاذب نیز وجود دارد و گاهی برای اطمینان، تکرار آزمایش غربالگری به تشخیص پزشک انجام میشود. مزیت انجام غربالگری اول این است که والدین زمان بیشتری برای رسیدگی به مشکلات احتمالی نوزاد خود خواهند داشت. همچنین نقص لوله عصبی را می‌توان با استفاده از غربالگری سرم مادر در طول این آزمایش‌ها مشخص کرد.
انجام آزمایشات غربالگری اول و دوم در منزل شما
پس از ثبت آزمایش، پرسنل آزمایشگاه غربالگری اول و دوم را در منزل شما برایتان انجام خواهند داد. سپس زمانی که جواب آزمایش شما آماده شود، در اسرع وقت به صورت آنلاین یا چاپی آن را دریافت می‌کنید.
با حضور در منزل شما، آزمایش غربالگری اول و دوم شما را در زمان مورد نیاز، انجام می‌دهیم.
تنها کاری که لازم است هنگام ثبت سفارش آزمایش انجام دهید، پر کردن اطلاعات دقیق بارداری خود است. پس از آن طبق اطلاعات داده شده، جدول زمانی آزمایشات غربالگری اول و دوم شما توسط آزمایشگاه زمان‌بندی شده و پرسنل آزمایشگاه در زمانی که به شما اختصاص داده شده، به منزل‌تان مراجعه و تمامی آزمایشهای لازم را به راحتی در منزل خودتان و بدون نیاز به مراجعه به آزمایشگاه انجام خواهند داد.
آزمایش غربالگری دوم چیست و چه موقع انجام میشود؟
آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری ممکن است شامل چندین آزمایش خون باشد و معمولا بین هفته های 15 تا 20 بارداری انجام میشود. این آزمایش اطلاعاتی درباره ریسک نقایص مادرزادی یا ژنتیکی خاص را نشان می‌دهد. از جمله آزمایش‌هایی که در این دوره انجام میشود شامل موارد زیر است:
- غربالگری آلفافتوپروتئین AFP : در آزمایش خون غربالگری دوم، میزان آلفافتوپروتئین خون مادر را اندازه‌گیری می‌کند. مارکر AFP پروتئینی است که به طور معمول توسط کبد جنین تولید میشود و در مایع اطراف جنین (مایع آمنیوتیک) وجود دارد. این مایع از جفت وارد خون مادر میشود. به این آزمایش AFP MSAFP ( سرم AFP مادر) نیز گفته میشود. مقادیر غیرطبیعی AFP نشان دهنده علائمی مانند نقص لوله عصبی باز NTDs و ONTP، سندروم داون و سایر ناهنجاری‌های کروموزومی، تریزومی و نقص در دیواره شکمی جنین است.
- همچنین سنجش مارکر های In A، uE3، Hcg
- سنجش گروه خونی و فاکتور Rh مادر و پدر، زیرا ممکن است تولید برخی آنتی بادی‌ها برای جنین خطرناک باشد، که در هفته 28 بارداری می‌توان آن را تشخیص داده و به مشکلات مرتبط با آن رسیدگی کرد.
- کم خونی، تعداد گلبول‌های قرمز خون
- هپاتیت B، سیفلیس و HIV
- ارزیابی مصونیت در برابر سرخچه و آبله مرغان
اهمیت کدامیک بیشتر است؟ غربالگری اول یا غربالگری دوم؟
هنگامی که هر دو تست غربالگری سه ماهه اول و دوم بارداری انجام شود، توانایی این تستها برای تشخیص یک ناهنجاری خاص، بسیار بیشتر است نسبت به زمانیکه تنها یکی از این دو غربالگری انجام میشود. در برخی موارد، تشخیص سندرم داون تنها با انجام هر دو آزمایش غربالگری اول و دوم انجام پذیر است. برای مثال آزمایش سل فری غربالگری DNA که معمولا در سه ماهه اول انجام میشود، میتواند برخی ناهنجاری‌های ژنتیکی را که آزمایش نشانگر چندگانه شناسایی نکرده است، تشخیص دهد. بنابراین انجام آزمایش غربالگری اول و دوم به یک اندازه اهمیت دارد.
چرا باید تست غربالگری را انجام دهیم؟
تست غربالگری جنین به والدین فرصتی را می‌دهد که برخی سندرم‌ها و نقایص جنین را از همان ابتدا با کمک پزشک تشخیص دهند و در حالتی که نتیجه تستها منفی باشد، یعنی دیگر نیازی به پیگیری‌های بیشتر وجود ندارد. بنابراین در این حالت، ریسک به دنیا آوردن نوزادی با نقایص ژنتیکی پایین است. مزیت تست غربالگری نوزاد در این است که هیچ گونه صدمه ای نه متوجه مادر و نه جنین خواهد شد.
آزمایشات غربالگری اول و دوم شامل چه تست‌هایی می‌شوند؟
همه آزمایش‌ها در این دوران هم شامل آزمایش خون و هم سونوگرافی هستند. به طوریکه درآزمایش غربالگری اول ترکیبی از تست PAPP-A، HCG، و تست سونوگرافی NB و NT جهت تشخیص ابتلا به سندوم داون، تریزومی 18 و 13 انجام میشود. همچنین مقدار مایع پشت گردن جنین با استفاده از تست NT مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. تست استخوان بینی NB نیز در سونوگرافی انجام خواهد شد.
آزمایش خون غربالگری سه ماهه دوم 4 مارکر را در خون مادر می‌سنجد، شامل In A، uE3، Hcg و AFP. این آزمایش‌ها احتمال ابتلا به سندرم داون، تریزومی 18 و نقص لوله عصبی NTDs را مشخص می‌کنند.
آزمایشهای مربوط به غربالگری از اهمیت زیادی برای سلامت مادر و جنین برخوردار است. امروزه با پیشرفت تکنولوژی ترکیب بین اعداد حاصل از آزمایش و نرم افزارهای غربالگری میتواند اطلاعات مناسبی در خصوص سلامت جنین به ما بدهد.
این آزمایش در دو مرحله انجام میشود.مرحله اول از هفته ۱۱ تا ۱۳ بارداری قابل انجام است. نکته مهم در خصوص این تست انجام سونوگرافی NT&NB در همان روزی است که مادر اقدام به خون دادن نموده است و نکته دوم تکمیل دقیق و صحیح فرم مربوطه است. بنابراین در صورت انجام این آزمایش حتما این موارد را رعایت فرمایید.
مرحله دوم این آزمایش از هفته ۱۵ تا ۱۸ قابل انجام است و توصیه میشود هر دو مرحله در یک آزمایشگاه انجام شود تا به جواب دقیق‌تری دست پیدا کنیم. لازم به ذکر است هیچ یک از این آزمایش‌ها نیاز به ناشتایی ندارد. در ادامه بهتر است بدانیم که دقت انجام این آزمایش حدود ۷۰٪ است و نتیجه دریافت شده قطعی نیست اما اگر بخواهیم از روش های تکمیلی تر استفاده کنیم تست Cell Free DNA یا NIPT را باید انجام دهیم. این آزمایش ژنتیکی بر روی DNA های جنینی موجود در خون مادر انجام شده و صحت و دقت آن بیش از ۹۰٪ میباشد که در حال حاضر بالاترین کیفیت در دنیا در بین تست‌های غیرتهاجمی را دارست اما نکته منفی آن هزینه بالا به نسبت سایر تستها میباشد(حدود ۴ میلیون تومان).
هزینه آزمایشهای غربالگری
هزینه آزمایش غربالگری با توجه به ضرورتی که برای سلامت نوزاد دارد، نباید چندان مورد توجه باشد. زیرا عدم جلوگیری از ریسک‌های احتمالی در سلامت نوزاد در آینده میتواند هزینه‌های جبران‌ناپذیری در بر داشته باشد. بنابراین توصیه میشود که در انجام آزمایش‌ها تاخیری ایجاد نشود. هزینه غربالگری اول و همچنین قیمت آزمایش غربالگری دوم هر کدام به طور جداگانه مشخص میشود زیرا نوع آزمایشهای این دو با هم تفاوت دارد.
هزینه آزمایش غربالگری نوع اول
هزینه آزمایش غربالگری سه ماهه اول بسته به نوع و تعداد آزمایشهای لازم، متغیر است.
هزینه آزمایش غربالگری نوع دوم
هزینه آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بستگی به تعداد آزمایش‌هایی دارد که پزشک تجویز می‌کند. با استفاده از لیست‌های منتشر شده توسط وزارت بهداشت که در وبسایت برخی از آزمایشگاه‌های مرجع آن نیز موجود است می‌توان برآورد کرد که هزینه برخی از آزمایش‌هایی که موردنظرتان است چقدر است.
سوالات متداول:
- غربالگری سه ماهه اول در چندماهگی انجام میشود؟
بین هفته 11 تا 14 بارداری.
- نقص لوله عصبی در بارداری چیست؟
نقص لوله عصبی یا NTDبه ناهنجاری‌هایی گفته میشود که از سیستم عصبی نوزاد ناشی میشود و باعث وجود شکاف در ستون فقرات یا جمجمه نوزاد خواهد شد که از ابتدای تولد شکل می‌گیرد.
- آزمایش غربالگری دوم در هفته چندم انجام میشود؟
هر چند این آزمایش از هفته 15 تا 20 بارداری انجام میشود، اما بهترین زمان انجام آزمایش غربالگری دوم در بازه زمانی هفته 16 تا 20 است..
- آزمایش NIPT چیست؟
تست غربالگری NIPT یک آزمایش خون است که در تشخیص اختلالات سندرم داون (تریزومی 21)، سندرم ادوارز(تریزومی 18) و سندرم پاتاو(تریزومی 13) به کار می‌رود. آزمایش NIPT یکی از مهم‌ترین انواع غربالگری بارداری به شمار می‌رود.
- جدول آزمایش غربالگری چه چیزی را نشان می‌دهد؟
در این جدول مقادیر 4 مارکر متفاوت در تعیین سندرم‌های مختلف مشخص میشود.
- خواندن نمودار آزمایش غربالگری چگونه است؟
تفسیر اعداد مارکرها باید توسط متخصص انجام گیرد.
- نمودار آزمایش غربالگری پرخطر چیست؟
اگر اعداد نمودار در دسته‌ای قرار گیرند که نشان دهند جنین دارای ریسک بالایی از نقایص ژنتیکی است، بارداری در دسته پرخطر قرار خواهد گرفت. با استفاده از روش‌های غربالگری، موارد پرخطر از کم خطر جدا شده و برای آن‌ها آزمایشهای جداگانه‌ای در نظر گرفته میشود.
- آیا برای انجام آزمایشهای غربالگری جنین نیاز به ناشتا بودن وجود دارد؟
برای آزمایش خون غربالگری نوزاد نیاز است که چند ساعت پیش از گرفتن نمونه خون به غیر از مایعات وعده غذایی دیگری میل نشود.
- برای بارداری دوقلو و سه‌قلو کدام تست غربالگری توصیه میشود؟
در بارداری دوقلو سونوگرافی NT و NB آزمایش غربالگری سه ماهه اول انجام میشود و برای بارداری سه‌قلو به غیر از تست NT و NB که ضروری است، انجام تست کواد مارکر سه ماهه دوم نیز توصیه میشود .
- اگر نتیجه تست غربالگری مثبت شد و بارداری در گروه پرخطر قرار گرفت چه اقداماتی باید انجام شود؟
باید برای تشخیص قطعی و آزمایشهای دقیق‌تر به متخصص مراجعه کرد.
- اگر آزمایش‌ها نشان دهنده وجود سندرم داون یا سایر اختلالات ژنتیکی باشد، چه اقداماتی باید انجام شود؟
اگر پیش از هفته 19 باشد، امکان سقط درمانی وجود دارد.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.