عوارض بارداری چیست؟ حاملگی و زایمان چه عوارضی را برای بدن مادر در پی دارد؟
مریم موسی زاده
در این مقاله موضوعات زیر را بررسی میکنیم
در این مقاله درباره عوارض بارداری و تاثیر بارداری بر سلامت زنان و نیز نوزادشان مطالبی را میآموزیم که آگاهی از آنها میتواند ما را در پیمودن مسیر بارداری یاری کند. معمولا شایعترین عوارض حاملگی که در برخی افراد باردار مشاهده میشوند، شامل موارد زیر هستند:
• فشار خون بالا: فشارخون بالا خطراتی مانند زایمان زودرس یا تولد نوزاد با وزن کم را افزایش میدهد.
• دیابت بارداری: دیابت بارداری زمانی ایجاد میشود که بدن فرد نتواند قندها را به طور موثر تجزیه کند. این موضوع منجر به ایجاد سطوح بالایی از قند طبیعی در جریان خون میشود.
• پرهاکلامپسی: این عارضه ممکن است همراه با مشکلات فشار خون و آسیبهایی در کبد یا کلیه همراه باشد.
• زایمان زودرس: اگر زایمان پیش از هفته 37 بارداری باشد، زایمان زودرس به حساب میآید، زمانی که هنوز اندامهای کودک مانند ریهها و مغز نیاز به رشد دارند.
• سقط جنین: سقط جنین به از دست دادن بارداری در 20 هفته اول گفته میشود.
• کم خونی: کم خونی دلایل زیادی دارد ولی معمولا پزشک مصرف مکملهای آهن و اسیدفولیک را توصیه میکند که در بیشتر موارد نیز موثر است.
• عفونتها: برخی از نمونههای آن شامل عفونت مجاری ادراری، واژینوباکتریال و استرپتوکوک گروه ب است.
اگر هنوز از باردار بودن خود مطمئن نیستید، تست بارداری با خون در منزل می تواند گزینه خوبی برای شما باشد.
عوارض بارداری روی پوست
تغییرات پوستی در دوران بارداری میتوانند ناشی از عوامل متعددی مانند تغییرات هورمونی در بدن مادر باشند. این تغییرات ممکن است به شکل خارشپوست، کهیر یا لکهای پوستی باشند که معمولا پس از زایمان برطرف خواهند شد.
عوارض حاملگی های متعدد
گاهی اوقات عوارض بارداری های پی در پی اصلا خوشایند نیست زیرا بدن مادر درحالی که هنوز خستگی ناشی از بارداری قبلی خود را برطرف نکرده است درگیر بارداری بعدی خواهد شد. نوزادانی که در چنین شرایطی به دنیا میآیند، نه تنها از مشکلاتی مانند وزن کم یا بهره هوشی اندکرنج میبرند، بلکه نرخ مرگ و میر نیز در آنها بیشتر است. در این صورت، عوارض بارداری برای مادر نیز بیشتر است. در این میان میتوان از عوارضی مانند خطر کم خونی، خونریزی شدید و مرگ در مادران نام برد.
عوارض زایمان طبیعی
در زایمان طبیعی ممکن است عوارض زیر ظاهر شوند:
• احساس درد شدید: حتی اگر پیش از آن نیز زایمان داشتهاید باز هم درد زایمان طبیعی زیاد است و درد آن برای افراد مختلف نیز متفاوت است.
• از دست دادن خون زیاد و مشکلات مرتبط با بند ناف
• روند زایمان طبیعی کند است و مداخلات پزشکی مانند اپیدورال نیز میتوانند زایمان را کندتر کنند.
• پارگی واژن: چنین پارگیهایی ممکن است در هنگام زایمان در بافت اطراف واژن و راست روده ایجاد شود.
به طور کلی در برخی افراد مانند مادرانی که بیش از 35 سال دارند، قبلا عمل مرتبط با رحم انجام دادهاند یا مشکلات انعقاد خون دارند بهتر است زایمان به روش سزارین انجام شود.
عوارض سزارین
برخی از عوارض احتمالی زایمان به روش سزارین به شرح زیر است:
• عفونت یا تب پس از جراحی
• از دست دادن خون بیش از حد
• احتمال آسیب به اندامها
• لخته خون
• واکنش منفی به دارو یا بیهوشی
• مشکل در زایمانهای آینده
• احتمال آسیب به نوزاد یا مادر
عوارض بارداری چند قلویی
باردار شدن با بیش از یک نوزاد یا چندقلوبسیار هیجان انگیز است و اغلب برای بسیاری از زوجها یک اتفاق خوشحال کننده است. با این حال، معمولا عوارض بارداری چند قلویی بیشتر از حالت معمول است. عوارض حاملگیهای متعدد شامل موارد زیر است:
• زایمان زودرس: بیش از 60 درصد از دوقلوها و تقریبا همه چندقلوها نارس هستند (قبل از 37 هفتگی متولد میشوند). با بیشتر شدن تعداد جنین ها خطر زایمان زودرس نیز بیشتر خواهد شد. چنین نوزادانی اغلب نابالغ و با وزن کم متولد میشوند در نتیجه آسیب پذیر خواهند بود. بسیاری از چندقلوها هنگام تولد، نیاز به مراقبت در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان دارند.
• فشار خون بارداری: زنانی که چند جنین دارند، احتمال ابتلا به فشار خون بارداری در آنها بیش از دو برابر بارداری با یک نوزاد است. فشار خون بارداری میتواند احتمال جدا شدن زودهنگام جفت را افزایش دهد.
• کمخونی: ابتلا به کمخونی در حاملگیهای چندقلو بیش از دوبرابر زایمانهای معمولی است.
• نقایص هنگام تولد: ناهنجاریهایی مانند نقص لوله عصبی، ناهنجاری گوارشی و قلبی در نوزادان چندقلو بیشتر مشاهده میشود.
• سقط جنین:خطر سقط جنین نیز در بارداری چندقلو بیشتر از حاملگی معمولی است.
• احتمال سزارین و خونریزی پس از زایمان نیز در چنین بارداریهایی معمولا بالاتر است.
عوارض بارداری در سن بالا
به طور کلی اگر بارداری در افراد بالای 35 سال باشد میتواند باعث بروز عوارض بارداری در سن بالا شود:
• کاهش کیفیت تخمک
• احتمال بیشتر در ایجاد ناهنجاریهای کروموزومی
• واکنش متفاوت بدن به شرایط بارداری و ریسک ابتلا به بیماریهای مزمن
• احتمال بیشتر ابتلا به فشار خون بالا
عوارض بارداری در ۴۰ سالگی
عوارض بارداری در ۴۰ سالگی به بعد شایع تر است.
• فشار خون بالا
• پره اکلامپسی که در اثر افزایش فشار خون و عدم درمان آن ممکن است باعث آسیب به اندامهای بدن شود.
• ماکروزومی (وزن بالاتر جنین هنگام تولد )
• دیابت بارداری
• سقط جنین
• برای مادران بالای 40 سال، احتمال سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است
• احتمال ابتلای فرزند به سندرم دارن با افزایش سن مادر بیشتر خواهد شد.
عوارض بارداری در سن پایین
عوارض بارداریدر سن کمو در میان نوجوانان میتواند هم سلامت مادر و هم جنین را با تهدید مواجه کند. عوارض بارداری در سن پایین علت اصلی مرگ و میر در دختران 15 تا 19 ساله در سطح جهان است. علاوه بر این، هرساله حدود 3.9 میلیون سقط نا ایمن در میان دختران در گروه سنی ذکر شده رخ میدهد که بسیار قابل توجه است. همچنین نوزادانی که از مادران زیر 20 سال متولد میشوند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند مانند وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس و رشد ضعیف هنگام تولد.
عوارض بارداری در ماه اول
به طور کلی عوارض بارداری در سه ماه اول باعث نگرانی زیادی در افراد باردار میشود. مهمترین و اولین عوارض بارداری در ماه اول که ممکن است فرد باردار را دچار ناراحتی کند میتواند شامل حاملگی خارج از رحم، سقط جنین و تراتوژنهاباشد. تراتوژنها عفونتها یا برخی مواد شیمیایی و داروهایی هستند که میتوانند باعث ایجاد بعضی از نقوص مادرزادی شوند. برخی نوسانات در وضعیت روحی و عاطفی مادر نیز در این دوران طبیعی است.
عوارض بارداری در ماه دوم
عوارض بارداری در ماه دومممکن است شامل موارد زیر باشد:
• احتمال خونریزی واژینال که ممکن است از یک لکه بینی خفیف تا خونریزی شدید همراه با لخته خون متغیر باشد. این خونریزیها میتوانند در نتیجه لانه گزینی یا بعد از مقاربت واژینال رخ دهند.
• سقط جنین که ممکن است به دلیل مشکلات هورمونی یا مشکل در کروموزومهای جنین اتفاق بیفتد.
• تغییرات عاطفی یا افسردگی
عوارض بارداری در ماه سوم
معمولا عوارض بارداری در ماه سوم میتوانند شامل مواردی مانند خونریزی لثه، ترشحات واژن، یبوست و هموروئید، کمر درد، احساس خستگی، ضعف و نامنظم شدن الگوی خواب مادر باشند.
عوارض بارداری در ماه ششم
به طور خلاصه عوارض بارداری در ماه ششمشامل سوزش سر دل و معده، کمر درد، گر گرفتگی، سرگیجه و گرفتگی عضلات بدن مخصوصا پاها میباشد. در این دوران ضربان قلب مادر سریع تر خواهد شد زیرا قلب مادر با سرعت بیشتری کار میکند تا بتواند خون بیشتری را در بدن پمپاژ کند.
عوارض بارداری در شیردهی
برخی از مشکلات بعد از زایمان مانند عوارض بارداری در شیردهی میتواند برای مادر کمی آزاردهنده باشد:
• درد نوک سینه یا تورم سینهها
• کافی نبودن شیر مادر برای نوزاد
• احساس درد سینه در اثر پرشدن سینه از شیر
• عفونت سینهها در اثر زخم شدن یا ترک خوردگی نوک سینه
و موارد دیگر.
چگونه می توان از عوارض بارداری جلوگیری کرد؟
هرچند همه عوارض بارداری قابل پیشگیری نیستند اما برای پیشگیری و کاهش برخی از عوارض بارداری و زایمان مخصوصا عوارض پرخطر میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
• اگر به فکر باردار شدن هستید، از قبل با پزشک خود مشورت کنید تا به شما در آمادگی پیش از بارداری کمک کند. به عنوان مثال، اگر فردی قبل از بارداری دچار بیماری خاصی باشد، پزشک درمان بیماری او را با توجه به وضعیت بارداری تحت نظر قرار میدهد.
• پیروی از یک رژیم غذایی سالم که مصرف مقدار زیادی میوه، سبزیجات، پروتئین و فیبر همراه با چربی کم در آن گنجانده شده است بسیار مفید است.
• سعی کنید ویزیتهای منظم پیش از تولد را به تعویق نیندازید.
• چنانچه سیگار میکشید، آن را ترک کنید.
• از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید.
• اگر از داروی خاصی استفاده میکنید درباره امکان ادامه آنها در بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
• سطح استرس خود را کاهش دهید. گوش دادن به موسیقی و انجام یوگا از جمله روشهای مناسب برای کاهش استرس در این دوران میباشند.
لازم به ذکر است، برای بیشتر شدن اطلاعاتتان در مورد بارداری،مقاله همه چیز در مورد بارداری را مطالعه فرمایید. همچنین در مورد نشانه های حاملگی نیز، مقاله علائم بارداری چیست را مشاهده کنید.