سرطان پوست چیست؟ نشانه‌ها و علائم آن

سرطان پوست چیست؟

سرطان پوست یا رشد غیرعادی سلول‌های پوستی، معمولاً بر روی پوست‌هایی که در معرض نور خورشید قرار دارند، ایجاد می‌شود. البته لازم به ذکر است که نور خورشید طبیعتاً تنها عامل ایجاد توده سرطانی نیست و بعضی از مدل‌های بیماری هیچ ارتباطی با اشعه‌های خورشیدی ندارند. این بیماری یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مربوط به سرطان مخصوصاً در خانم‌هاست.

سه مدل اصلی سرطان پوست وجود دارد که شامل سرطان سلول پایه‌ای (Basal Cell Carcinoma)، کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma) و ملانوما (Melanoma) می‌شوند.

شما می‌توانید ریسک ابتلا به سرطان پوست را با قرار نگرفتن در معرض تابش مستقیم اشعه فرابنفش کاهش داده و محدود کنید. بهتر است در صورت مشاهده تغییرات مشکوک در پوست خود حتماً به متخصص مراجعه کنید. تشخیص این سرطان در مراحل اولیه خود، بیشترین شانس درمان را به شما می‌دهد.

نواحی رشد سرطان پوست

این عارضه عمدتاً در نواحی از بدن که دیده می‌شوند مانند پوست سر، صورت، لب‌ها، گوش‌ها، گردن، سینه، بازو، دست‌ها و پا در خانم‌ها ایجاد می‌شود. البته همان‌طور که اشاره شد، ممکن است نواحی پنهان بدن هم مانند کف پا، ناخن‌ها و نواحی جنسی به این عارضه دچار شوند اما احتمال آن کمتر است.

نشانه‌ها و علائم سرطان سلول پایه‌ای

سرطان سلول پایه‌ای در نواحی از بدن شما که در معرض تابش مستقیم هستند مانند گردن یا صورت اتفاق می‌افتد.

سرطان سلول پایه‌ای ممکن است به حالت‌های زیر دیده شود:

• برآمدگی‌های زمخت و دایره‌شکل
• زخم‌های صاف با رنگ قهوه‌ای یا رنگ پوست شخص
• زخم در حال خونریزی یا خارش که درمان می‌شود اما دائماً برمی‌گردد

نشانه‌ها و علائم کارسینوم سلول سنگفرشی

معمولاً کارسینوم سلول سنگفرشی در نواحی که در معرض تابش نور خورشید هستند، مانند صورت، گوش‌ها و لب خود را نشان می‌دهد. افرادی که پوست تیره‌تر دارند ممکن است در قسمت‌هایی که در معرض تابش مستقیم نیستند هم دچار این بیماری شوند.

این سرطان ممکن است با علائم زیر دیده شود:

• برآمدگی‌های سفت و قرمز
• زخم صاف با سطح پولکی

علائم و نشانه‌های ملانوما

ملانوما در هر قسمتی از بدن و با هر بافت ممکنی رشد می‌کند، از پوست سالم گرفته تا خالی که تبدیل به توده سرطانی می‌شود. ملانوما در مردان معمولاً روی صورت یا بدن افراد ظاهر شده و در بانوان، این بیماری معمولاً در قسمت‌های پایین پا مشاهده می‌شود. این بیماری هم در آقایان و هم در بانوان ممکن است در نواحی که در معرض اشعه فرابنفش خورشید نیستند، خود را نشان دهد.
ملانوما می‌تواند هر فرد با هر رنگ پوستی را درگیر خود کند. در افرادی که تناژ رنگی پوستی تیره‌تری دارند، ملانوما بیشتر در کف پا یا دست یا زیر ناخن‌ها مشاهده می‌شود.

نشانه‌های ملانوما شامل موارد زیر می‌شوند:

• نقطه قهوه‌ای بزرگ که لک‌های تیره در درون خود دارد
• برآمدگی که رنگ، اندازه، حس یا وضعیت خونریزی آن متغیر است
• زخمی با کناره‌های غیرعادی و بخش‌هایی که ممکن است قرمز، صورتی، سفید، آبی یا آبی و مشکی باشد
• زخمی دردناک که دچار خارش یا سوزش است
• زخم‌های تیره روی کف دست یا پا، زیر ناخن‌ها یا مرزهای لب، بینی، واژن یا مقعد

نشانه‌های مدل‌هایی از سرطان پوست که رایج نیستند

مدل‌های نادر سرطان پوست شامل موارد زیر هستند:

• سارکوم کاپوسی:

  این مدل نادر سرطان پوست در رگ‌های خونی پوست اتفاق افتاده و منجر به ایجاد زخم‌های قرمز یا بنفش روی پوست می‌شود. این بیماری عمدتاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند افراد مبتلا به ایدز و افرادی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند (مانند افرادی که عمل‌ پیوند عضو انجام داده‌اند) ایجاد می‌شود. دیگر افرادی که شانس ابتلای بیشتری به این بیماری نسبت به سایرین دارند مردان جوانی هستند که در آفریقا زندگی می‌کنند و همچنین مردان مسنی که در ایتالیا یا کشورهای اروپای شرقی زندگی می‌کنند.

• کارسینوم سلول مرکل:

  این بیماری باعث ایجاد برآمدگی‌های سفت و درخشانی شده که زیر پوست یا فولیکول‌های مو ظاهر می‌شوند. این مدل کارسینوم عمدتاً بر روی سر، بدن یا گردن مشاهده می‌شود.

  

• سرطان غدد سبابه:

  این مدل سرطان خطرناک و نادر در واقع از غدد روغنی پوست نشات می‌گیرد و به صورت برآمدگی‌های سفت و بدون درد خود را نشان می‌دهد. این سرطان می‌تواند در هر جایی از بدن ظاهر شود اما معمولاً بر روی پلک‌ها مشاهده می شود.

دلایل ایجاد سرطان پوست

سرطان پوست مانند بسیاری از مدل‌های دیگر این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که در دی ان اِی سلول‌های پوستی جهش ایجاد شود. این جهش موجب می‌شود که سلول‌های پوستی به صورت غیر قابل کنترلی تکثیر شده و توده‌ای از سلول‌های سرطانی را تشکیل دهند.

سلول‌های دخیل در سرطان پوست

سرطان پوست از لایه بالایی پوست یعنی اپی‌درمیس شروع می‌شود. اپی‌درمیس لایه باریکی است که نقش محافظت از سلول‌های پوستی که بدن شما دائماً تولید می‌کند را بر عهده دارد. این لایه شامل سه مدل سلول می‌شود:

• سلول‌های سنگفرشی:

  سلول‌های سنگفرشی دقیقاً زیر سطح بیرونی هستند و نقش خط کشی سلول‌ها درون پوست را ایفا می کنند.

• سلول پایه:

  این سلول‌ها وظیفه تولید سلول‌های پوستی تازه نفس را بر عهده دارند و دقیقاً زیر سلول‌های سنگفرشی هستند.

• ملانوسیت‌ها:

  همان طور که از اسم این سلول‌ها پیداست؛ آن‌ها وظیفه ساخت ملانین را بر عهده دارند، ماده‌ای که باعث می‌شود پوست رنگ طبیعی خود را داشته‌باشد. ملانوسیت‌ها در بخش پایینی اپی‌درمیس قرار دارند. زمانی که در معرض تابش مستقیم نور قرار دارید ملانوسیت‌ها ملانین بیشتری تولید می‌کنند تا بتوانند از لایه‌های زیرین پوستی مراقبت بیشتری نمایند.

جایی که سرطان پوست شروع می‌شود می‌تواند تعیین‌کننده مدل آن و بهترین روش درمانی باشد.

اشعه فرابنفش و دیگر دلایل احتمالی

عمده آسیب ایجاد شده در دی ان اِی سلول‌های پوستی نتیجه تابش اشعه فرابنفش نور خورشید و چراغ‌های استفاده شده دارای این اشعه است. اگرچه که نمی‌توانیم در مدل‌هایی از سرطان پوست که بدون تابش نور مستقیم ایجاد می‌شوند، اشعه‌های ساطع شده از سطح آن را مقصر بدانیم. این موضوع نشان دهنده این است که فاکتورهای دیگری وجود دارند که ریسک سرطان پوست را افزایش می‌دهند، مانند قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا داشتن شرایطی که منجر به تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شود.

فاکتورهای ریسکی

• پوست روشن:

  هر شخصی، فارغ از رنگ پوست، می‌تواند به سرطان پوست مبتلا شود. اگرچه افرادی که ملانین کمتری در پوست خود دارند مقاومت کمتری نسبت به اشعه فرابنفش نشان می‌دهند. فردی که رنگ موی قرمز یا بلوند و چشمان روشن دارد و پوستش به سرعت آفتاب سوخته می‌شود شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری نسبت به فردی که دارای رنگ پوست و چشم تیره‌تر است، دارد.

• سابقه آفتاب سوختگی:

  داشتن آفتاب سوختگی‌های متعدد در دوران کودکی و نوجوانی می تواند ریسک ابتلا به سرطان پوست به عنوان یک بزرگسال را افزایش دهد. اگرچه که آفتاب سوخته شدن پوست در دوران بزرگسالی نیز می تواند یک فاکتور ریسکی به شمار بیاید.

• بیش از حد در معرض خورشید بودن:

  هر کسی که زمان قابل توجهی را زیر نور خورشید سپری کند ممکن است به سرطان پوست دچار شود، مخصوصاً اگر پوست وی توسط ضد آفتاب یا لباس پوشیده نشده‌باشد. آفتاب گرفتن، چه زیر نور خورشید و چه دستگاه‌های مخصوص، شما را در معرض ابتلا به این سرطان قرار می‌دهد. در واقع تیره و برنز شدن پوست بعد از آفتاب گرفتن واکنش دفاعی پوست شما در برابر اشعه فرابنفش است.

• آب و هوای آفتابی یا مرتفع:

  طبیعتاً افرادی که در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنند نسبت به افرادی که ساکن مکان‌های سردسیر هستند، بیشتر در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار دارند. زندگی در مکان مرتفع، جایی که نور خورشید قدرت بیشتری دارد هم شما را بیشتر در برابر اشعه‌ها قرار داده و در نتیجه ریسک ابتلا به بیماری‌های پوستی را افزایش می‌دهد.

• خال های سیاه:

  افرادی که پوست خال خالی دارند یا دارای خال‌هایی با ظاهر نامعمول که دیسپلاستیک نامیده می‌شوند هستند، شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان پوست دارند. این خال‌های غیرعادی که ظاهر عجیبی دارند و معمولاً بزرگ‌تر از خال‌های عادی هستند، شانس بیشتری برای تبدیل شدن به خال سرطانی دارند. اگر سابقه داشتن خال های غیرعادی دارید، بهتر است که آن‌ها را دائماً برای مشاهده تغییرات احتمالی چک کنید.

• زخم های پوستی پیش از سرطان:

  زخم‌های پوستی که تحت عنوان کراتوز آکتینیک شناخته می‌شوند، می‌توانند ریسک ابتلا به این بیماری را در شما افزایش دهند. این توده‌های پوستی پیش سرطانی معمولاً به صورت زخم‌های سفت و پولک مانند قهوه‌ای یا صورتی پررنگ مشاهده می‌شوند. این زخم‌ها بیشتر بر روی صورت، سر و دست‌های افراد دارای پوست روشن که دچار آفتاب سوختگی شده‌اند، مشاهده می‌شوند.

• سابقه خانوادگی سرطان پوست:

  اگر یکی از بستگان یا خانواده شما به این سرطان مبتلا شده باشد، شانس شما هم برای ابتلا به این بیماری نسبت به دیگران بیشتر است.

• سابقه شخصی ابتلا به سرطان پوست:

  اگر در زندگی خود یک بار به سرطان پوست مبتلا شده باشید، احتمال این که دوباره درگیر این بیماری شوید نسبت به یک فرد عادی بیشتر است.

• سیستم ایمنی تضعیف شده:

  افرادی که سیستم ایمنی تضعیف شده‌ای دارند ریسک بالاتری برای مبتلا شدن به سرطان پوست دارند. این موضوع شامل افرادی که دارای ویروس ایدز هستند یا افرادی که به دلیل عمل پیوند عضو داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف ‌کنند، می‌شود.

• در معرض تابش مستقیم بودن:

  افرادی که به منظور درمان بیماری‌های پوستی مانند اگزما و آکنه در معرض تابش مستقیم اشعه‌های مختلف بوده‌اند ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان‌های پوست مخصوصاً سلول پایه‌ای دارند.

• در معرض سموم خاص بودن:

  قرار گرفتن در معرض یک سری از مواد سمی مانند آرسنیک می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد.

پیشگیری

اکثر مدل‌های سرطان پوست قابل پیشگیری هستند. برای این که از خود در برابر این بیماری محافظت کنید، می‌توانید از نکات زیر استفاده نمایید.

• قرار نگرفتن در معرض آفتاب در نیمه روز:

  در شمال امریکا اشعه‌های خورشیدی از ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر در قوی‌ترین حالت ممکن قرار دارند، بنابراین افراد ساکن در این مناطق هم در این ساعات در معرض خطر هستند. بهتر است فعالیت‌های بیرون از خانه خود را به نحوی برنامه ریزی کنید که در ساعات اوج پرتوهای خورشیدی محل زندگی خود قرار نداشته باشند، حتی در روزهای ابری و زمستان. ما تقریباً در تمام طول سال اشعه‌های فرابنفش را جذب می‌کنیم و ابرها تنها به مقدار اندک می‌توانند از ما در برابر آن‌ها محافظت کنند. اجتناب از قرار گرفتن زیر نور مستقیم خورشید در زمانی که در قوی‌ترین حالت خود است به شما کمک می‌کند دچار آفتاب سوختگی‌هایی که به پوست شما آسیب می‌رساند نشوید.

• همیشه از ضدآفتاب استفاده کنید:

  ضدآفتاب‌ها نمی‌توانند تمام اشعه‌های فرابنفش مضر ساطع شده از سطح خورشید را فیلتر کنند، مخصوصاً آن‌هایی که توانایی تبدیل شدن به ملانوما را دارند. نکته اصلی این است که آن ها نقش اساسی در محافظت از پوست در برابر نور خورشید را به صورت کلی ایفا می‌کنند. از ضد آفتاب‌های مختلفی که دارای SPF حداقل 30 درصد هستند استفاده کنید حتی در روزهای ابری. بهتر است هر دو ساعت از ضدآفتاب استفاده نمایید. فراموش نکنید که تمامی قسمت‌هایی از بدن که در معرض نور خورشید هستند مانند لب، بخش‌های بیرونی گوش، صورت، دست‌ها و گردن نیازمند ضدآفتاب هستند. 

• استفاده از لباس‌های مناسب:

  همان طور که گفته شد ضدآفتاب‌ها نمی‌توانند به صورت کامل از شما در برابر پرتوهای فرابنفش محافظت کنند. در نتیجه بهتر است از پوست خود با لباس‌های تیره و بافت‌مانندی که دست‌ها و پاهایتان را می‌پوشانند و همچنین کلاه محافظت نمایید. عینک آفتابی را فراموش نکنید؛ بهتر است از عینک‌هایی استفاده کنید که هر دو مدل پرتوی فرابنفش یعنی UVB و UVA را بلاک می‌کنند.

• مراقب داروهای حساس کننده پوست نسبت به خورشید باشید:

  بعضی از داروها مانند آنتی بیوتیک‌ها باعث می‌شوند که پوست شما نسبت به نور خورشید حساس‌تر شود. بهتر است از پزشک یا داروساز عوارض جانبی هر دارویی که برایتان تجویز می‌کنند را بپرسید. اگر دارویی حساسیت شما را نسبت به نور خورشید افزایش دهد، بهتر است در طول دوره مصرف آن در معرض نور خورشید قرار نگیرید.

سرطان پوست یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ممکن هم در زنان و هم در مردان است، اما در صورت شناسایی در مراحل اولیه معمولاً به راحتی درمان و کنترل می‌شود. با رعایت نکات پیشگیری از این عارضه و چک کردن پوست خود به منظور دیدن تغییرات احتمالی غیرعادی، مخصوصاً اگر پوست روشنی داشته باشید، به راحتی می‌توانید از ابتلا به این بیماری از خود مراقبت کنید.