تفاوت سرطان و تومور
تفاوت سرطان و تومور یکی از مطالب جالب و بحث برانگیز در جامعه پزشکی است. سرطان (Cancer) یکی از بیماریهای خطرناک و پیچیده است که بیشتر به دلیل اختلال در رشد و تقسیم سلول‌ها رخ می‌دهد. در بیماری سرطان، سلول‌های بدن به دلیل تغییرات در ژنتیک خود به صورت غیرطبیعی و بی‌نظم رشد میکنند و در نتیجه تومور (Tumor) شکل می‌گیرند. تومورها به دو نوع خوش خیم و بدخیم تقسیم می‌شوند، تومورهای خوش خیم خود به تنهایی به شکل خطرناک و پراکنده تبدیل نمی‌شوند و تومورهای بدخیم به دلیل افزایش در تعداد سلول‌های بدخیم و پراکندگی آنها در بدن می‌توانند به سرعت باعث خطر جدی برای سلامتی افراد شوند.
تفاوت اساسی در بیماریهای سرطانی و تومورها
طبیعتا تفاوت سرطان و تومور میتواند اطلاعات دقیقتری را به ما بدهد. تومور یا سرطان از نظر تعریف به معنی انباشت یا انباشته شدن سلول‌های بدرستی است که به صورت غیرطبیعی رشد میکنند و به بافت‌های اطراف نفوذ میکنند. اما اصطلاح تومور و سرطان به صورت مترادف استفاده نمی‌شوند و دارای تفاوت‌هایی هستند.
تومور به معنای یک جمعیت از سلول‌ها است که در یک منطقه محدود در بدن به صورت نوار یا کپسول جمع شده‌اند و ممکن است خطراتی برای سلامتی فرد نداشته باشند. تومورها ممکن است خنثی باشند و فقط به دلیل مکان قرارگیری خود، علائمی را برای فرد ایجاد کنند.
در مقابل، سرطان به معنای تومورهای بدخیم است که ممکن است در صورت نادرست بودن واکنش بدن به آنها، به سرعت گسترش پیدا کنند و به سایر اعضای بدن نفوذ کنند. این تومورها ممکن است در سایر مناطق بدن نیز شروع به رشد کنند، به خاطر اینکه سلول‌های سرطانی از تبادلات خون و لنف خود استفاده میکنند و به سایر مناطق منتقل می‌شوند. سرطان‌ها در صورت عدم درمان و کنترل، ممکن است به مرگ فرد و یا کاهش کارایی اعضا بدن منجر شوند.
بنابراین، تفاوت اصلی بین تومور و سرطان این است که تومورها ممکن است خنثی باشند و برای سلامتی فرد خطری نداشته باشند، در حالی که سرطان‌ها به عنوان تومورهای بدخیم ممکن است به سرعت رشد کنند و به سایر اعضای بدن نفوذ کنند که در نتیجه ممکن است به مرگ و نقص عملکرد اعضا منجر شود.
در ادامه مقاله نیز به تفاوت سرطان و تومور می پردازیم. تومورها ممکن است خنثی یا بی‌خطر باشند، اما ممکن است به دلیل اندازه و موقعیتشان در بدن باعث عوارضی شوند. به عنوان مثال، تومور مغزی کوچکی که در منطقه‌ای حساس و حیاتی از مغز قرار دارد ممکن است باعث عوارض جدی مانند سردرد، نارسایی عصبی و یا حتی مرگ باشد. برخی تومورها ممکن است در صورت رشد و گسترش خود به عنوان تومورهای بدخیم تشخیص داده شوند. این تومورها به علت شکل و عملکرد غیرطبیعی سلول‌هایشان، قابلیت افزایش حجم، نفوذ به بافت‌های اطراف، و در نهایت انتشار به سایر مناطق بدن را دارند.
سرطان‌ها می‌توانند در هر قسمتی از بدن شکل گیرند و ممکن است در هر عضوی از بدن ایجاد شوند. سرطان‌ها برای پیدا کردن مکان‌های جدید برای رشد، به عروق خونی و لنفاوی اتصال دارند و سلول‌های سرطانی می‌توانند از این طریق به سایر مناطق بدن منتقل شوند. این فرآیند به عنوان متاستازیس شناخته میشود و ممکن است باعث شیوع سرطان در سایر مناطق بدن شود.
در کل، تفاوت اصلی بین تومور و سرطان در این است که تومور به معنای یک جمعیت از سلول‌ها است که در یک منطقه محدود در بدن جمع شده‌اند، در حالی که سرطان به معنای تومورهای بدخیم است که باعث نفوذ به بافت‌های اطراف و شیوع به سایر مناطق بدن می‌شوند. این تفاوت‌ها برای تشخیص و درمان بیماری بسیار مهم هستند.
تومور چیست و چگونه شکل می‌گیرند؟
حال که با تفاوت سرطان و تومور اندکی بیشتر آشنا شدید، لازم است در مورد تومورها مقداری بیشتر بدانید. تومور یا سرطان به شکل نامتعارف اصطلاح مجموعه ای از بیماری هایی است که بر اثر انحراف و نامتعادل شدن فرایندهای طبیعی سلولی در بدن ایجاد می شود. این بیماری ها باعث افزایش و تشکیل یک جمعیت نامنظم از سلول های نامیتوزی شده، یعنی سلول هایی که به طور غیر معمولی تقسیم می شوند و باعث رشد ناهنجار و خرابی بافت های سالم می شوند.
تومورها به دو دسته تقسیم می شوند: تومورهای خوش‌خیم و تومورهای بدخیم. تومورهای خوش‌خیم در عموم موارد محدود به منطقه‌ی خاصی از بدن هستند و توانایی گسترش خود را به دیگر مناطق بدن ندارند. به عبارت دیگر، این نوع تومورها به دلیل نبودن توانایی نفوذ به بافت های دیگر، برای بدن تهدیدی جدی ندارند. تومورهای بدخیم در برخی موارد قابل درمان هستند، اما معمولاً اگر به زمان شناسایی آنها واکنش نشود، میتواند خطرناک باشند و باعث تشکیل سرطان در اندام های دیگر شوند.
تومورها می‌توانند در هر جایی از بدن شکل گیری کنند، از جمله پوست، مغز، ریه، کبد، کلیه، سینه و غیره. علل شکل گیری تومورها به شدت چندگانه هستند و شامل ژنتیک، محیط، عوامل شیمیایی و فیزیکی، سبک زندگی و عواملی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و تغذیه نامناسب است.
علاوه بر عواملی که در شکل‌گیری تومورها نقش دارند، برخی شرایط و بیماری‌ها نیز می‌توانند باعث شکل‌گیری تومور شوند. به عنوان مثال، بیماری هایی مانند HPV، هپاتیت B و C، هیپوتیروئیدیسم، عدم تعادل هورمونی، مشکلات ایمنی، و برخی سرطان‌های ارثی می‌توانند باعث شکل‌گیری تومور شوند.
با توجه به نوع تومور و مراحل آن، درمان‌های مختلفی اعمال میشود. درمان‌هایی مانند جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی، هورمون‌درمانی و درمان‌های آزمایشی و تجربی ممکن است برای کاهش یا حتی تخریب تومور مورد استفاده قرار گیرند.
سرطان چگونه به دیگر بافت‌ها منتقل میشود؟
سرطان به دیگر بافت‌ها به دو روش منتقل میشود:
رشد محلی: در این روش، سلول‌های سرطانی در محل اولیه ظهور خود در بدن به دلیل دیوارهٔ خونی یا لنفاوی ضعیف، به دیگر بافت‌ها در نزدیکی خود فراهم می‌آورند و در آنجا رشد میکنند. این روش در بسیاری از نوع‌های سرطان، مانند سرطان پستان، سرطان پروستات و سرطان سلول‌های بزاقی اتفاق می‌افتد.
پخش متاستاتیک: در این روش، سلول‌های سرطانی از محل اولیه خود با استفاده از خون و لنفاوی به دیگر بخش‌های بدن منتقل می‌شوند و در آنجا رشد میکنند. این فرآیند به عنوان پخش متاستاتیک شناخته میشود و معمولاً در مراحل پیشرفته تر و خطرناک تر سرطان رخ می‌دهد.
در هر دو روش، سلول‌های سرطانی قابلیت تغییر شکل دارند و می‌توانند به راحتی در سراسر بدن پخش شوند. به همین دلیل، سرطان یک بیماری خطرناک است که نیازمند تشخیص و درمان زودهنگام است.
در صورتی که سلول‌های سرطانی به دیگر بافت‌ها منتقل شوند و در آنجا رشد کنند، می‌توانند باعث ایجاد تومورهای ثانویه شوند. این تومورها معمولاً به عنوان متاستازهای سرطانی شناخته می‌شوند. به دلیل اینکه سلول‌های سرطانی در سراسر بدن پخش شده‌اند، درمان متاستازهای سرطانی به طور کلی سخت تر از درمان سرطان اولیه است.
علاوه بر این، سلول‌های سرطانی می‌توانند از خون و لنفاوی برای رفتن به دیگر بخش‌های بدن استفاده کنند، اما این روش پخش سرطان به دور از محل اولیه کمیاب تر است. در برخی نوع‌های سرطان، مانند سرطان ریه، پخش سرطان به دور از محل اولیه رخ می‌دهد و متاستازهای ریه ممکن است در ارگان‌های دیگری مانند کبد یا مغز نیز شکل بگیرند.
روشهای تشخیص سرطان و تومور
تشخیص سرطان و تومور با استفاده از روشهای مختلفی امکان‌پذیر است. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
1- بررسی فیزیکی: در این روش، پزشک با استفاده از ابزاری مانند میکروسکوپ، بافت‌نما یا بررسی دستی بدن بیمار را بررسی می‌کند تا اگر ابتلا به سرطان وجود داشته باشد، تغییرات آن را تشخیص دهد.
2- آزمایش خون: در این روش، پزشک با بررسی نمونه خون بیمار، میتواند مواد شیمیایی خاصی که توسط سلول‌های سرطانی ترشح می‌شوند را تشخیص دهد.
3- تصویربرداری پزشکی: این روش شامل استفاده از رادیوگرافی، ام‌آرآی، توموگرافی کامپیوتری (CT)، سیستم پوزیترون امیشن (PET) و سونوگرافی است. با استفاده از این روش‌ها، عکس‌هایی از داخل بدن بیمار گرفته میشود تا تغییراتی که به دلیل وجود سرطان ایجاد شده است، تشخیص داده شود.
4- بیوپسی: در این روش، پزشک با برداشتن نمونه کوچکی از بافت آسیب دیده، آن را برای بررسی تحت میکروسکوپ قرار می‌دهد و در صورت تأیید سرطان، نوع و مرحله آن را تشخیص می‌دهد.
5- تست‌های ژنتیکی: در این روش، با بررسی ژنتیک بیمار، می‌توان نشان داد که آیا بیمار مبتلا به سرطان است یا خیر. تست‌های ژنتیکی همچنین می‌توانند نشان دهنده‌ی گرایش به بروز سرطان در آینده نیز باشند.
همه‌چیز در مورد درمان سرطان و تومور
سرطان و تومورها به عنوان یکی از بیماریهای خطرناک و پیشرفته شناخته می‌شوند. روشهای درمانی برای سرطان و تومورها بسیار متنوع هستند و بسته به نوع بیماری، مراحل پیشرفت، موقعیت بدنی بیمار و شرایط فردی، متفاوت است. در ادامه به برخی از روشهای درمانی سرطان و تومور ها پرداخته شده است:
جراحی: جراحی یکی از معتبرترین و قدیمی‌ترین روشهای درمان سرطان است. در این روش، تومور با حذف کامل یا بخشی از بافت‌های اطراف آن برداشته میشود. این روش برای سرطان های کوچک و قابل دسترس و در مواقعی که تومور در یک نقطه قابل دسترس است، موثر است.
شیمی درمانی: در این روش، از داروهایی استفاده میشود که باعث مرگ سلول های سرطانی می‌شوند. این داروها به صورت خوراکی، وریدی، تزریقی یا از طریق تحریک لوله های خارج از بدن مانند لوله های بینی یا کلیه اعمال می‌شوند. شیمی درمانی ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با دیگر روش های درمانی مانند جراحی و یا ترکیبی از جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی انجام شود.
پرتو درمانی: در این روش، پرتوهای پرانرژی به منطقه سرطانی برخورد میکنند تا سلول‌های سرطانی تخریب شوند. این روش میتواند خیلی کمککننده باشد و با استفاده از پرتوها، منبع مشکل را از بین ببرد. طبیعتا از این روش در ابعاد گستردهای استفاده میشود.
درمان هدفمند: در این روش، از داروهایی استفاده میشود که بر روی یک خصوصیت خاص در سلول‌های سرطانی عمل کنند. برای این منظور، مولکول‌هایی که به طور خاص برای سلول‌های سرطانی هدفمند هستند، تزریق می‌شوند. این روش در مواردی مانند سرطان پستان، ریه و سرطان پوست بسیار مؤثر است.
درمان ایمنی: این روش در دهه اخیر به عنوان یکی از روش های جدید و موثر درمان سرطان به شمار می‌رود. در این روش، سیستم ایمنی بدن برای تشخیص و نابودی سلول‌های سرطانی فعال سازی میشود. درمان ایمنی میتواند شامل استفاده از داروهایی باشد که سیستم ایمنی را تقویت کرده و یا به صورت مستقیم به بیماران به واسطه تزریق سلول های T نجات بخش برای نابودی سلول‌های سرطانی انجام شود.
درمان های جایگزین: در برخی موارد، روش های درمانی جایگزین نیز برای سرطان و تومور ها استفاده میشود. این روش ها شامل درمان های گیاهی، مکمل های غذایی، تکنیک های تنفسی و روش های طب سنتی می‌شوند.
گستردگی و همه‌گیری سرطان طبق آمارها بر اساس جنسیت و سن
پس از اینکه با تفاوت سرطان و تومور آشنا شدید، میتوانیم در مورد میزان گستردگی این بیماری صحبت کنیم. گستردگی و همه‌گیری سرطان بستگی به جنسیت، سن و منطقه جغرافیایی دارد. بر اساس آمارهای جهانی سرطان، در سال 2020، تقریباً 19.3 میلیون نفر در سراسر جهان با سرطان تشخیص داده شده بود.
در ادامه برخی از آمارهای مربوط به گستردگی و همه‌گیری سرطان بر اساس جنسیت و سن ذکر شده است:
جنسیت: سرطان پستان در زنان به عنوان یکی از شایع‌ترین نوع سرطان‌ها مطرح است.
سرطان ریه در مردان به عنوان یکی از شایع‌ترین نوع سرطان‌ها شناخته میشود.
سن: سرطان پستان در زنان از جمله شایع‌ترین نوع سرطان‌ها در زنان جوان و میانسال است.
سرطان پروستات در مردان مسن به عنوان یکی از شایع‌ترین نوع سرطان‌ها شناخته میشود.
در کل، سرطان میتواند در هر سنی و هر جنسیتی ایجاد شود، اما شیوع بیشتر در برخی از نوع سرطان‌ها در گروه‌های خاصی از جمله زنان، مردان، کودکان، جوانان و مسن‌ها مشاهده میشود. همچنین، بستگی به منطقه جغرافیایی هم دارد که در برخی مناطق جهان بیشترین شیوع را دارد.
